Skryptorium – studium tworzenia średniowiecznych manuskryptów (2012/2013)

Skryptorium to antidotum na zawrotne tempo współczesnego życia, sposób na wyciszenie, skupienie, modlitwę, szukanie nieskończoności w każdym przepisywanym wersie: w jego treści i zdobnej formie. Zagłębimy się w używane setki lat temu techniki kaligrafii, zdobienia i złocenia i spróbujemy połączyć je z teraźniejszością, zachowując ówczesny klimat.

Warsztaty są próbą ożywienia średniowiecznego skryptorium wraz jego filozofią, metodami pracy, stylem pisma i zdobień, a wreszcie i celem ostatecznym jego istnienia: stworzeniem manuskryptu, którym będzie Ewangeliarz w stylu XIII-wiecznym.

Podstawowe informacje:

• Dlaczego warto? Bo można nauczyć się kaligrafii w stylu średniowiecznym, również jako sposobu modlitwy.
• Czym jest Skryptorium? Skryptorium to studium, które łączy praktykę, teorię i duchowość, historię z teraźniejszością.
• Gdzie? W Krakowie (przy klasztorze oo.Dominikanów)
• Kiedy? W II i IV sobotę miesiąca (z wyjątkiem grudnia i marca – wtedy tyko w II sobotę), od 9:00 do 17:00. Zajęcia zaczną się w październiku i potrwają do kwietnia.
• Jaki jest koszt? 550 zł za 10 spotkań.
• Kto prowadzi spotkania? Daniel Dawidowicz i Grażyna Witkowska-Dawidowicz.

O czym opowiemy na spotkaniach:

• jak powstawały dokumenty i manuskrypty
• kto je tworzył i w jakim celu
• jakie były specjalizacje w średniowiecznych skryptoriach
• jak projektowano i wykonywano miniatury
• jakie wykorzystywano narzędzia i gdzie można dzisiaj je zdobyć

Czego nauczymy:

• kilku stylów kaligrafii średniowiecznej
• projektowania i wykonywania inicjałów
• projektowania i wykonywania miniatur w stylu XIII–wiecznym
• złocenia zdobień na dokumentach

Co wykonają uczestnicy:

• duża ilość kaligraficznych ćwiczeń
• własnoręcznie zaprojektowane zdobienia w XIII–wiecznym oraz 
inicjały, które połączą w strony w średniowiecznym stylu
• uczestnicy własnoręcznie wykonają złocenia swoich prac
• uczestnicy nauczą się projektować i wykonywać miniatury 
średniowieczne oraz poznają wszystkie ich tajniki
• rozpoczniemy prace nad Ewangeliarzem dla Dominikanów. Każdy 
uczestnik warsztatów będzie miał w nim swoją część, którą wykona sam; będzie to połączenie zdobnictwa, złocenia, kaligrafii i miniatur; po skończeniu prac Ewangeliarz zostanie oprawiony i będzie używany podczas nabożeństw.

[collapse title=”Plan szczegółowy (rozwiń)” collapsed=”collapsed”]

Spotkanie I: Podstawy kaligrafii średniowiecznej

Przebieg spotkania:

• wprowadzenie: czym jest skryptorium?
• opis narzędzi i podstawowych stylów kaligrafii średniowiecznej
• podstawowe ćwiczenia kaligraficzne 

• pismo uncjalne i półuncjalne 

• omówienie najczęściej występujących problemów

• przygotowanie do następnych zajęć

Spotkanie II: Kaligrafa i inicjały

Przebieg spotkania:

• rozwinięcie kwestii kaligrafii – nowy krój pisma tekstura i fraktura – ćwiczenia z nowymi pismami
• zasady tworzenia inicjałów – liternictwo
• łączenie kaligrafii z inicjałami
• wykonywanie dokumentów zawierających elementy kaligrafii i inicjałów

Spotkanie III: Zdobnictwo XIII wieku
. Rozpoczęcie pracy nad Ewangeliarzem (ćwiczenia przygotowujące).

Przebieg spotkania:

• cechy zdobnictwa XIII wieku

• łączenie kaligrafii z elementami zdobniczymi
• łączenie kaligrafii z inicjałami

• miniatury w inicjałach – podstawowe informacje
• pismo do pracy nad Ewangeliarzem

Spotkanie IV: Miniatury – podstawowe informacje Ewangeliarz – kontynuacja przygotowań

Przebieg spotkania:

• omówienie sposobu powstawania miniatur
• kolejność prac przy miniaturze
• o czym należy pamiętać, kopiując miniaturę lub tworząc nową
• malowanie prostej miniatury
• ćwiczenia na potrzeby powstającego Ewangeliarza – rozmieszczenie tekstu
– konstrukcja marginesów i sposoby użycia kolorów – rozmieszczenie inicjałów 
– ćwiczenia z przykładowym tekstem

Spotkanie V: Miniatury – rozwinięcie tematu Ewangeliarz – Rozpoczęcie prac

Przebieg spotkania:

• sposoby i triki podczas malowania miniatur
– jak zamaskować błędy
– jak mieszać kolory
– jak rozpoznawać kolory i metale na fotokopiach
• Ewangeliarz
– podział tekstu, rozmieszczenie tekstu i inicjałów na stronie

Spotkanie VI: Złocenie – Podstawowe elementy Ewangeliarz – kontynuacja prac

Przebieg spotkania:

• prezentacja i omówienie narzędzi
• omówienie zasad rządzących złoceniem
• metody złocenia
• ćwiczenia w złoceniu inicjałów i ozdobników
• omówienie i rozpoczęcie prac związanych z Ewangeliarzem
• prace nad Ewangeliarzem
– sposoby i triki podczas prac nad manuskryptem – umieszczanie miniatur w poszytach
– rozwiązywanie bieżących problemów

Spotkanie VII: Złocenie – Rozwinięcie tematu Ewangeliarz – kontynuacja prac

Przebieg spotkania:

• sposoby i triki dotyczące złoceń – jak maskować błędy
– praca z klejem
– łączenie metalu z farbami
• ćwiczenia w złoceniu
• prace nad Ewangeliarzem
– rozwiązywanie bieżących problemów
– rozdzielanie kolejnych poszytów i ich omówienie

Spotkanie VIII: Kaligrafii gęsim piórem – podstawowe elementy Ewangeliarz – kontynuacja prac

Przebieg spotkania:

• kaligrafia gęsim piórem 
– wprowadzenie; krój pisma pod gęsie pióro – ćwiczenia (stalówki lub pisaki) – praca ręki – ćwiczenia z pędzlami do kaligrafii azjatyckiej
– omówienie ćwiczeń domowych
• prace nad Ewangeliarzem
– rozwiązywanie bieżących problemów
– rozdzielanie kolejnych poszytów i ich omówienie

Spotkanie IX: Kaligrafii gęsim piórem – rozwinięcie tematu Ewangeliarz – kontynuacja prac

Przebieg spotkania:

• kaligrafia gęsim piórem
– Jak przygotować gęsie pióro do pisania
– czym pisać
– jak, czym i kiedy należy wygładzić papier pod kaligrafię – praca ręki – ćwiczenia z gęsim piórem

• prace nad Ewangeliarzem
– rozwiązywanie bieżących problemów
– rozdzielanie kolejnych poszytów i ich omówienie

Spotkanie X: Kaligrafia i miniatura – zastosowanie w dzisiejszych czasach
. Tworzenie Ewangeliarza

Przebieg spotkania:

• kaligrafia i miniatura dzisiaj
– jak i gdzie możemy wykorzystać umiejętności z warsztatów – asertywność kaligrafa/iluminatora
– jak szacować czas potrzebny do pracy
• rozwijanie umiejętności zdobytych na wcześniejszych spotkaniach
• wyjaśnienie zaistniałych problemów
• podsumowanie warsztatów
• „tematy na życzenie”
• prace nad Ewangeliarzem

Terminy spotkań:

• Październik 13 i 27
• Listopad 24
• Grudzień 8
• Styczeń 12 i 26
• Luty 9 i 23
• Marzec 9
• Kwiecień 6

[/collapse] [collapse title=”Warsztaty zaawansowane (rozwiń)” collapsed=”collapsed”]

Na warsztatach zaawansowanych skupimy się na projektowaniu miniatur. Program przedstawia część teoretyczną, zaś część praktyczna będzie obejmowała malowanie i iluminacje miniatur, które uczestnicy sami zaprojektują.

Spotkanie I
: Projektowanie miniatur – zajęcia wprowadzające

Przebieg spotkania:

• wprowadzenie do tematu
• jaka wiedza jest potrzebna do projektowania miniatur
• filozofia kolorów (zarys)
• symbolika (zarys)
• projektowanie miniatur do przykładowego tekstu 


Spotkanie II: 
Alegoria i symbolika w średniowiecznych i renesansowych miniaturach

Przebieg spotkania:

• wprowadzenie do tematu
• skąd czerpać wiedzę na temat symboliki i alegorii
• ewolucja symboliki i alegorii
• zastosowanie alegorii i symboliki w projektowanych miniaturach


Spotkanie III: 
Atrybuty i przedstawienia wizerunków świętych

Przebieg spotkania:

• wprowadzenie do tematu
• atrybuty świętych i ich zastosowanie w sztuce
• rozpoznawanie miniatur przedstawiających świętych po atrybutach
• zastosowanie wiedzy o atrybutach przy projektowaniu miniatur


Spotkanie IV: Filozofia kolorów 


Przebieg spotkania:

• znaczenie kolorów w średniowieczu i dziś
• pozyskiwanie kolorów w średniowieczu
• zastosowanie wiedzy o kolorach podczas projektowania nowych miniatur

Spotkanie V: 
Cechy charakterystyczne dzieł z różnych okresów średniowiecza

Przebieg spotkania:

• wprowadzenie do tematu
• cechy charakterystyczne dla wczesnego średniowiecza
• cechy charakterystyczne dla środkowego i późnego średniowiecza
• regionalne cechy charakterystyczne
• zastosowanie wiedzy o cechach charakterystycznych podczas projektowania nowych 
miniatur


Spotkanie VI: 
Ciekawostki na temat inkunabułów

Przebieg spotkania:

• po jakich cechach datować inkunabuły
• konstrukcja średniowiecznego kodeksu (poszyty)
• graduały
• podstawowe informacje o sposobach oprawy kodeksów

[/collapse]

Prowadzący

Warsztaty poprowadzą: Daniel Dawidowicz i Grażyna Witkowska–Dawidowicz. Od lat zajmujący się promowaniem historii oraz kultury średniowiecznej Europy poprzez uczestnictwo w projektach i pokazach odtwarzających różne historyczne wydarzenia. Zajmują się kopiowaniem i rekonstrukcją średniowiecznych stron z najsłynniejszych manuskryptów, w swoim dorobku mają strony z Book of Kells i z Ewangeliarza z Lindisfarne, Book of Durrow i Księgi Dimmy oraz niezliczone motywy z wielu innych bardziej i mniej znanych manuskryptów. Ich prace znajdują się m.in. w klasztorze w Trzebnicy, w Japonii, na Krecie, i w Wielkiej Brytanii.

Kontakt, informacje, zgłoszenia

Wszelkich dodatkowych informacji udziela Fundacja Dominikański Ośrodek Liturgiczny – koordynator projektu: Tomasz Rojek OP, ul. Dominikańska 3/11, 31-043 Kraków, tel. 12 430 19 34 lub 889 505 416, e-mail: t.rojek@liturgia.dominikanie.pl.

Zgłoszenia przyjmowane są poprzez formularz zgłoszeniowy (link poniżej). Zgłoszenie zostanie przyjęte po odnotowaniu wpływu wpłaty za zajęcia (550 zł). Ilość miejsc ograniczona – decyduje kolejność zgłoszeń.

Zgłoszenia internetowe

Polub nasz profil na Facebooku!