V niedziela wielkanocna / IV niedziela po Wielkanocy

Mszał Pawła VI, V niedziela wielkanocna

Gdy chodzi o Mszał Pawła VI, sytuacja dziś jest szczególna. W edycji z 1975 r. (z której dokonano obecnego wydania polskiego) jest to ta sama modlitwa, co w 23. niedzielę „per annum”, zob. wpis z 7. 09. 2011.
Natomiast w trzeciej łacińskiej edycji z 2002 r., z której w bliższej lub dalszej przyszłości powstanie polski przekład (ale myślę, że szybciej zostanie ukończona ślimacząca się modernizacja linii kolejowej Warszawa-Gdańsk), kolekta jest następująca:

Tekst: „Omnipotens sempiterne Deus, semper in nobis paschale perfice sacramentum, ut, quos sacro baptismate dignatus es renovare, sub tuae protectionis auxilio multos fructus afferant, et ad aeternae vitae gaudia pervenire concedas. Per Dominum”.

Oficjalny polski przekład: „Wszechmogący, wieczny Boże, Ty przez chrzest święty dałeś nam nowe życie, umacniaj w nas działanie wielkanocnego Sakramentu, abyśmy przy pomocy Twojej łaski przynosili obfite owoce chrześcijańskiego życia. Przez naszego Pana”.

Historia modlitwy. We wcześniejszych edycjach Mszału Pawła VI modlitwa ta jest kolektą soboty IV tygodnia Okresu Wielkanocnego. Pochodzenie modlitwy niejasne. Lauren Pristas zidentyfikowała fragment tej modlitwy w jednej wielkanocnej sekrecie n. 637 w zbiorze Corpus Orationum, (ed. Moeller – Clément, CCL 160A, Turnhout 1992), ale zaznacza, że nie sposób określić czy obecna modlitwa jest po prostu jej radykalną przeróbką, czy też raczej kompilacją kilku różnych modlitw, a oracja 637 jest tylko jednym ze źródeł, czy też może modlitwa została skądś przejęta w obecnej postaci i nie jest uwzględniona w Corpus Orationum. Artykuł L. Pristas, “The Collects at Sunday Masses: An Examination of the Revisions of Vatican II”, w: Nova et Vetera 3 (2005), s. 5-38, na temat tej kolekty w przypisie 18.

Mszał Piusa V, IV niedziela po Wielkanocy

Tekst: „Deus, qui fidelium mentes unius efficis voluntatis: da populis tuis id amare quod praecipis, id desiderare quod promittis; ut inter mundanas varietates ibi nostra fixa sint corda, ubi vera sunt gaudia. Per Dominum”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Boże, który wlewasz w serca Twoich wiernych jedno pragnienie, daj swojemu ludowi miłować to, co nakazujesz, dążyć do tego, co obiecujesz, abyśmy wśród zmienności świata tam skierowali nasze serca, gdzie są prawdziwe radości. Przez Pana naszego”.

Historia modlitwy. Schemat jest taki sam jak w kolekcie ubiegłotygodniowej. Sakramentarz Gelazjański (ok. 628/715 r.) i Sakramentarz Gregoriański typu II (ok. 650/683 r.) mają ją w III niedzielę "post clausum Paschae", co w Gelasianum oznacza IV a w Gregorianum II V niedzielę wielkanocną. Układ niedziel z Gregorianum II przejmie Suplement św. Benedykta z Aniane do Gregorianum papieskiego (ok. 810/815 r.), toteż aż do Mszału z 1962 r. pozostanie ona kolektą dzisiejszej niedzieli.

Zastosowanie w innych obrządkach. Modlitwa została zapożyczona w rycie ambrozjańskim. Ma ją mediolański Sakramentarz ze św. Symplicjana (ok. 900 r.) jako "oratio super populum" (odpowiednik rzymskiej kolekty) w III niedzielę post albas, czyli w IV niedzielę wielkanocną. Mają ją także Sakramentarz z Bergamo (IX w.) i Sakramentarz z Biasca (X w.), zapewne w tej samej funkcji (wnoszę to na podstawie konkordancji, nie mam tych dwóch ksiąg).

Mszał Pawła VI. W Mszale posoborowym jest to kolekta 21. niedzieli per annum. Tekst łaciński bez zmian, w polskim przekładzie warianty: „Boże, Ty jednoczysz serca Twoich wiernych w dążeniu do Ciebie”, „pragnąć tego, co obiecujesz” i „tam wznieśli nasze serca”. Ta kolekta wypadła w sierpniu, ale nie zrobiłem wtedy o niej wpisu, bo byczyłem się wtedy na zasłużonym urlopie w ukochanej przeze mnie Łebie (ech, jeszcze parę miesięcy i może znów tam zajrzę…).