Już Konstytucja o liturgii Soboru Watykańskiego II zalecała, aby post paschalny zachowywać w Wielki Piątek, dzień męki i śmierci Pańskiej, a w miarę możliwości przedłużać go nawet na Wielką Sobotę, „aby dzięki temu wierni doszli do radości Niedzieli Zmartwychwstania”.

Według pierwotnej tradycji, Kościół pości w te dni, ponieważ „Oblubieniec został zabrany” (por. Mk 2, 19–20). Post paschalny stanowi więc element obchodu Paschy, ponieważ wyrażał żałobę apostołów zapowiedzianą przez Chrystusa „Przyjdzie czas, kiedy zabiorą im pana młodego (oblubieńca), i wtedy, w owe dni, będą pościli” (Łk 5,35).

Wielki Piątek jako dzień śmierci Chrystusa od niepamiętnych czasów był w Kościele dniem żałoby i współuczestnictwa w Jego męce właśnie poprzez post, dlatego post wielkopiątkowy była niekiedy nazywany „postem współczucia”. Najstarsze świadectwa o poście w Wielki Piątek i w Wielką Sobotę sięgają II wieku. Był to post pełny, tzn. taki, który nie pozwalał na spożywanie nawet odrobiny pokarmu i napoju. Tylko chorym i słabym wyjątkowo pozwalano na spożywanie chleba i wody. Pierwszym świadectwem pisanym mówiącym o Eucharystii wielkanocnej, kończącej post paschalny, jest apokryficzny „List Apostołów” napisany w połowie II wieku w Azji Mniejszej.

Post jako powściągliwość od pokarmów pochodzenia zwierzęcego był znany wszystkim ludom starożytnym. Praktykowano go z racji kultycznych, moralnych (ascetycznych) i leczniczych. Chrześcijanie, którym nieobca była taka tradycja, podkreślają na pierwszym miejscu aspekt moralny postu, akcentujący walkę duchową.

Okresowy post jest znany we wszystkich religiach. U chrześcijan został związany z misterium Paschy Chrystusa, Jego męką i śmiercią, dlatego praktykowany jest w każdy piątek roku oraz w Środę Popielcową i Wielki Piątek.

Różnica pomiędzy postem pokutnym, praktykowanym w okresie Wielkiego Postu, w Środę Popielcową i w każdy piątek a postem paschalnym, praktykowanym w dwa dni Triduum Paschalnego – Wielki Piątek i Wielką Sobotę, choć na pierwszy rzut oka niczym się one nie różnią, polega na tym, że post pokutny ma walor pasyjny, stanowi akt współcierpienia z Chrystusem za grzechy. Natomiast post paschalny stanowi element przygotowania do świętowania misterium paschalnego Chrystusa i jest realizacją jego wskazań zawartych w wypowiedziach odnotowanych przez ewangelistów.