Ton pełni

Ton ósmy jest dość często używany w oficjach. Jak sama liczba osiem, ma on w sobie ideę pełni – Boskiej pleromy – i wieczności. Jakby już nie należy do świata, albowiem wskazuje na nową melodię, nową pieśń, która zabrzmi (już teraz brzmi!) w wieczności. Ton czwarty plagalny łączy w sobie elementy ziemskie i niebiańskie, należące do czasu i należące do wieczności, podobnie jak chrześcijańska niedziela, w której spotykają się dzień pierwszy tygodnia (i stworzenia) i dzień ósmy tygodnia, przenoszący czas w wieczność.

Z tekstów niedzielnego i tygodniowego Oktoechosu ósmego tonu można wysnuć idee wstępowania na wysokości i ostatecznego spełnienia ekonomii Zbawienia.

Wykorzystywany w czasie Eucharystii

U Greków, a także wśród innych narodów, które przejęły bizantyjską monodię, na ósmy ton często śpiewana jest pierwsza część eucharystycznej Boskiej Liturgii. Aczkolwiek nie ma na to przepisu, tylko tradycja, jednak wykorzystywanie ósmego tonu do pierwszych śpiewów Eucharystii jest bardzo wymowne: Dziękczynienie Eucharystyczne jest spełnieniem Kościoła, szczytem jego świadectwa w świecie.

Idea spełnienia

ΗΧΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ, czyli ton plagalny czwarty zawsze ma jako tonikę niskie C (ison może zmieniać się C-F-G-D-C albo inaczej, zależnie od linii melodycznej), zaśpiew tego tonu – νεάγιε. Idea skończenia, spełnienia wyraża się również w tym, że bardzo często stichira w tonie ósmym kończy szereg stichir w różnych tonach na wielkie święta. Tak jest, na przykład, na wieczerni przed Niedzielą Pięćdziesiątnicy: w szeregu świątecznych stichir, przeplatających się z psalmami 140, 141, 129 i 116, ostatnia stichira śpiewana jest na ton ósmy – Przyjdźcie, narody, pokłońmy się Bóstwu w Trzech Hipostazach… Bardzo popularną u Greków jest stichira autorstwa bizantyjskiej poetki Kassji w wieczór Wielkiej Środy, też w tonie ósmym: Panie, kobieta, która w liczne grzechy wpadła…

Barwa brzmienia i szerokie użycie

Ponieważ Zesłanie Ducha Świętego zamyka i podsumowuje cały liturgiczny okres wielkanocny – jednocześnie jakby otwierając życie Kościoła na powiew wieczności, – troparion i kondakion tego święta są w tonie ósmym.

Główne śpiewy klasycznego Akatystu maryjnego (który stał się wzorem dla późniejszych bardzo licznychAkatystów) są w tymże tonie: w Dziewicy Maryi spełnia się odwieczny Boski plan Zbawienia.

Całe to wielkie bogactwo tematów i specyficznych brzmień tylko po części poddaje się opisowi. Pamiętajmy też o tym, co zaakcentowaliśmy na początku: tu i ówdzie w tym samym tonie i śpiewie – troparionie, stichirze – widzimy wtręty innego tonu, innej skali, innej barwy tematycznej. Przecież jak każda ikona jest tak naprawdę wielobarwna i wielotematyczna, mieni się sensami, odkrywającymi się w kontemplacji, to samo dosłownie dotyczy bizantyjskiej muzyki liturgicznej. Mamy tu do czynienia z melodyczną opowieścią o Niewypowiedzialnym, z próbą określenia w tematycznych kolorach tego, co ostatecznie otworzy się w Boskim Królestwie w nieskończenie głębszych barwach i śpiewach nieustających.

Przykłady śpiewów w tonie ósmym

Alleluja bizantyjskie – Ton VIII wersja I

Muz.: Hieromnich Grzegorz

Śpiew: Andrij Szkrabiuk

Ison: Sławomir Witkowski, Wojciech Sznyk OP

Alleluja bizantyjskie – Ton VIII wersja II

Muz.: Nektarios Thanos

Śpiew: Andrij Szkrabiuk

Ison: Sławomir Witkowski, Wojciech Sznyk OP

Nuty do pobrania:

Pobierz plik teraz

Stichiry pogrzebowe na osiem tonów bizantyjskich

Tekst: św. Jan Damasceński

Tłumaczenie na polski i wykonanie melodii – Andrij Szkrabiuk

Ison: Taras Rudejczuk, Dmytro Biłyj, Bohdan Dawydiuk

Opracowanie techniczne: Maksym Tymo

Nuty do pobrania:

Pobierz plik teraz