“Prawdziwa asceza zakłada równowagę: doskonałość polega nie tylko na wyrzeczeniu się siebie, lecz również na miłości. Asceza jest środkiem do celu, a nie celem samym w sobie”. Tę prawdę, zapewne znaną bohaterom “Duchowości pustyni”, Thomas Merton przekazuje czytelnikom w jednym z piętnastu wykładów zebranych w książce. 

Pustynia często jawi się jako miejsce odosobnienia, samotności. W życiu duchowym jednak samotność może być zupełnie pozorna i tworzyć przestrzeń dla najważniejszych spotkań. Życie z dala od ludzi i w oderwaniu od “światowych uciech”, wyprowadzające poza ludzką rzeczywistość, pozwala popatrzeć na nią z innej perspektywy i ze spokojem podejść do pojawiających się trudności. Prawdopodobnie właśnie to zaważyło na tym, że tak wiele osób udawało się do pustelni, żeby zasięgać porady u tych, którzy w ciszy i samotności kontemplowali wielkość Stwórcy. Przebywanie w Jego obecności rzuca nowe światło na rzeczywistość dookoła. Zmieniają się priorytety, można zauważyć prawdziwe Piękno. Na kartach książki świadczą o tym najróżniejsi święci, między innymi Antoni Wielki, Pachomiusz, Bazyli Wielki, Melania, Jan Kasjan. 

W “Duchowości pustyni” Thomas Merton zaprasza czytelników w podróż na pustynię, śladami wczesnochrześcijańskich mnichów. Każdy z piętnastu wykładów pozwala na poznanie części historii pustynnej duchowości. Autor przedstawia nie tylko biografie żyjących w ten sposób, ale przybliża ich praktyki ascetyczne, zapoznaje z ich duchowymi przewodnikami i lekturami, które wpływały na kształtowanie ich życia. Można zastanawiać się, co wspólnego ma wczesne chrześcijaństwo i praktyki duchowe z tamtego czasu z tym, co dzieje się dzisiaj. Na pierwszy rzut oka można odnieść wrażenie, że są to dwie całkowicie różne rzeczywistości, jednak nie do końca jest to prawda. Od czasów, w których żyli mnisi z opowieści Mertona wiele się zmieniło, ale przy bliższym poznaniu okazuje się, że zasady, według których żyli, można zastosować również w codzienności współczesnego człowieka. Obecnie również istnieje potrzeba oderwania się od ziemi, pozbycia się pychy i poszybowania ku transcendencji. To właśnie to, co daleko i wysoko, nadaje sens codzienności. Najważniejsze to wpleść Bożą rzeczywistość w do bólu ludzką rutynę. 

Bardzo cennym dodatkiem jest część książki zawierająca propozycje pracy w grupie na podstawie tekstu. Chociaż życie na pustyni przeważnie wiąże się z oderwaniem od wspólnoty, jej wsparcie bywa nieocenione. Dzięki zadaniom przygotowanym dla czytelników zainteresowani zgłębianiem duchowości pustyni mogą w grupie przeanalizować poszczególne rozdziały książki i spróbować wprowadzić w życie mądrości pustynnych ojców i matek. 

Bóg przychodzi w lekkim powiewie, Bóg szepcze. Żeby Go usłyszeć, potrzeba ciszy, oderwania od codzienności. Pustynia w swojej surowości stwarza przestrzeń do najczulszego spotkania. Wystarczy tylko kilka kroków i wyczulony słuch. Tutaj zaczyna się fascynująca przygoda. 

Miej zawsze przed oczyma bojaźń Bożą i pamiętaj o Tym, który zabija i ożywia.

św. Antoni Wielki 

O książce

Thomas Merton OCSO w piętnastu wykładach dla młodych mnichów z amerykańskiego opactwa Gethsemani udowadnia, że tradycja chrześcijańska zakorzeniona jest w duchowości pustyni. Poznając nauczanie Grzegorza z Nyssy, Jana Kasjana, Ewagriusza z Pontu czy Marii Egipcjanki, możemy nie tylko zrozumieć sposób ujmowania świata przez żyjących w odosobnieniu wczesnochrześcijańskich mnichów, lecz także uczyć się od nich życia i mądrości. Materiały dodatkowe zamieszczone na końcu książki, w tym pytania do refleksji i dyskusji, czynią tę książkę niezbędnym podręcznikiem dla każdego, kto pragnie się zmierzyć z chrześcijańską duchowością matek i ojców pustyni, którzy wybrali drogę do „czystości serca”. W Duchowości pustyni (tytuł oryginalny: A Course in Desert Spirituality. Fifteen Sessions with the Famous Trappist Monk) odkrywane są tajemnice, do których nie warto podchodzić spiesznie i powierzchownie. Jeśli czujemy, że nie jesteśmy jeszcze gotowi zastosować ich w naszym życiu – dajmy sobie przestrzeń, by lektura mogła przynieść pożądane owoce. Potrzeba bowiem zarówno czasu, jak i dużej otwartości.

„Mamy tu tajemnice, do których nie powinniśmy się spieszyć, jeśli jeszcze nie jesteśmy gotowi spotkać się z nimi w naszym życiu. Te wykłady nie mają być jedynie interesujące; one mają nas przemienić. Taki był zamysł Thomasa Mertona, kiedy wygłaszał je po raz pierwszy i bardzo wyraźnie dochodzi w nich do głosu jego umiłowanie duchowości pustyni i znaczenie takiego życia dla nas, ludzi współczesnych – napisał w przedmowie książki Jon M. Sweeney. I dodał: – Wciąż istnieje nadzieja i możliwość tego, że duchowość pustyni może nas uformować – nawet tych, którzy nie złożyli ślubów monastycznych albo zakonnych – na lepszych naśladowców Chrystusa”.

O autorze