Merytoryczna rozmowa

Charakter rozmowy nadaje książce lekkość formy, czyta się ją szybko i przyjemnie. Nie oznacza to, że książce brakuje głębi i merytoryki. Uważny czytelnik dostanie naprawdę kawałek dobrej teologii liturgii i sporo smaczków liturgicznych. Mimo iż obydwaj rozmówcy są wykładowcami akademickimi – jeden liturgistą, drugi filozofem – to ma się wrażenie, że doskonale znają również aktualne problemy duszpasterskie i pytania, które rodzą się w sercach wielu wiernych i księży. Zaś doświadczenie studiów (i pracy naukowej) zagranicznych (Rzym i Paryż) pozwala im wyjść poza momentami ciasny kontekst naszych polskich liturgicznych sporów i bolączek, aby spojrzeć na nie w nowym świetle.

Liturgista vs. filozof

Rozmowa została podzielona na 15 rozdziałów, które w mniejszym czy większym stopniu skupiają się na konkretnym problemie czy zagadnieniu. Dominik Jurczak, liturgista, jest przepytywany przez Dominika Jarczewskiego, filozofa, jednak ten drugi nie ogranicza swojej roli do bycia uczniem zasłuchanym w odpowiedzi mistrza, ale czasami wkłada kij w mrowisko, a czasami sam dzieli się swoimi obserwacjami, doświadczeniem i wiedzą. W rozmowie poruszają naprawdę wiele wątków, dlatego podtytuł „rozmowy o liturgii” jest adekwatnie dobrany.

Rozmawiają między innymi o niedzielnym obowiązku Mszy świętej, roli świeckich i ich aktywnym uczestnictwie (i różnicy między participatio actuosa a activa) w liturgii, architekturze i muzyce liturgicznej, różnych rytach, nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, reformie liturgii, tłumaczeniach ksiąg liturgicznych, mszy z udziałem dzieci, i wielu, wielu innych. Mimo iż tytułowy „nerw święty” autorzy tłumaczą przede wszystkim tym, że liturgia odgrywa taką rolę dla życia Kościoła, jak układ nerwowy dla ludzkiego ciała, to można ten tytuł odnieść również do tego, że poruszane są wszystkie newralgiczne tematy dotyczące liturgii, które w wielu dyskusjach pewnie nie u jednego mogą wywołać przysłowiowego „nerwa”.

Sporo niespodzianek

Nie ukrywam, że dla mnie osobiście bardzo miłą niespodzianką był fragment rozmowy o liturgii hiszpańsko-mozarabskiej (ze względu na to, że pisałem swój doktorat o tej liturgii), której istnienie jest prawie nieznane ogółowi wiernych. Najważniejszą jednak częścią rozmowy wydawała mi się ta, która dotyczyła rozwoju form liturgicznych i zmian w liturgii: kiedy, jak i przez kogo coś w liturgii może być zmienione. Bardzo ważne jest to kryterium zaproponowane przez o. Jurczaka, że zmian w liturgii dokonuje „modlący się Kościół”. Gdybym musiał troszkę ponarzekać, to wydaje mi się, że mógł o. Jarczewski jeszcze docisnąć swojego imiennika w precyzyjniejszym dookreśleniu, jak ten „modlący się Kościół” coś może zmienić w liturgii przy równoczesnym kryterium wyraźnie zapisanym w rubrykach, że nic w liturgii nie może być zmieniane ani przez celebransa, ani przez wspólnotę.

Jednak po łacinie?

Innym bardzo ciekawym i ważnym wątkiem rozmowy ojców dominikanów była kwestia tłumaczeń mszału na języki narodowe. Dla nas najważniejsze jest pytanie o nowe polskie wydanie. Osoby, które nie są zaznajomione z zagadnieniem mogą z odpowiedzi wyczytać wiele informacji o całym procesie tłumaczenia i zatwierdzania tych tekstów, ale również mocno o. Jurczak podkreślał znaczenie tekstów typicznych-łacińskich i konieczność wychowywania wiernych do zdolności uczestnictwa w Mszy po łacinie, która może być znakiem jedności całego Kościoła chociażby w czasie dużych, międzynarodowych celebracji.

Czegoś brak?

Czy czegoś mi zabrakło w tej książce? Chyba tylko jednego. Czasami zbyt szybko rozmówcy przechodzili do konkluzji traktując ją jako coś oczywistego. Przykładem niech będzie dyskusja dotycząca formy przyjęcia Komunii świętej – na rękę czy do ust. W pełni zgadzam się z autorami książki, że absolutnie priorytetowe jest to, żeby Komunia była znakiem jedności a nie podziału i że skoro Kościół dopuścił taką formę przyjmowania Komunii to jest ona godna, a niegodne jest przyjmowanie Komunii w grzechu ciężkim a nie na rękę. Brakło mi jednak rozwinięcia teologicznego i historycznego tej kwestii, czy odpowiedzi na niektóre wątpliwości wysnuwane wobec komunii na rękę, jak chociażby te związane z powodami zaniechania tej praktyki w średniowieczu czy motywami za przywróceniem jej w II-giej połowie XX wieku.

O książce

Jak przyjmować komunię świętą? Co ma wspólnego hostia z serem? O czym nie śniło się tradycjonalistom? Skąd herezje w polskim mszale i – o mały włos – pikantne przekleństwa we francuskim? Czego nie wypada śpiewać na mszy, a o czym lepiej zamilknąć na kazaniu? Kto się boi ministrantek i rytu amazońskiego? Czy nie czas powołać oddziały specjalne do spraw kościelnego kiczu? Dwóch dominikanów Dominików szczerze, ale z humorem rozmawia o liturgii. Bezprecedensowa wycieczka w piętnastu odcinkach po labiryncie obrzędów kościelnych: zarówno dla niewtajemniczonych, jak i dla zaawansowanych.

O autorach

Dominik Jurczak OP – dominikanin, w 2011 r. uzyskał licencjat kościelny z teologii dogmatycznej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, a w 2017 r. obronił doktorat z nauk liturgicznych w Papieskim Instytucie Liturgicznym w Rzymie. Jest wicedyrektorem czasopisma naukowego Ecclesia Orans, wykładowcą w Papieskim Instytucie Liturgicznym „Anselmianum” i na Papieskim Uniwersytecie „Angelicum” w Rzymie, oraz promotorem liturgii Polskiej Prowincji Dominikanów. Od 2014 roku jest członkiem Międzynarodowej Komisji Liturgicznej Zakonu Kaznodziejskiego, a w 2020 roku został powołany przez Generała Zakonu, o. Gerarda Francisco Parco Timonera III, na sześcioletnią kadencję przewodniczącego tej komisji. W latach 2016-2019 prezes Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny. Prowadzi również zajęcia dydaktyczne i formacyjne w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie; wielokrotnie brał udział spotkaniach dotyczących liturgii w ramach Dominikańskich Szkół Wiary. Publikował m.in. w Miesięczniku W drodze, Teofilu, na stronie Liturgia.pl.

Dominik Jarczewski OP – ur.1986, dominikanin, absolwent filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim i teologii na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II, doktor filozofii uniwersytetu Paris 1 Panthéon-Sorbonne, wykładowca Kolegium Filozoficzno-Teologicznego Dominikanów, przez dwa lata był pasterzem duszpasterstwa młodzieży w Poznaniu, współpracuje z redakcją Miesięcznika „W drodze”.

Konkurs z nagrodami

Mamy dla Was egzemplarz książki Nerw święty. Rozmowy o liturgii od wydawnictwa W drodze. Aby wziąć udział w konkursie, prosimy o odpowiedź w komentarzu pod postem na Facebooku (nie pod artykułem na stronie) na pytanie konkursowe: Czy i dlaczego, według Ciebie, o liturgii możemy powiedzieć, że jest układem nerwowym Kościoła? Na odpowiedzi czekamy do niedzieli 27 czerwca 2021 włącznie, po tym terminie wybierzemy laureata, do którego wyślemy egzemplarz (wysyłka pocztą na terenie Polski). Aby wziąć udział w konkursie trzeba także „lubić” stronę Liturgia.pl na Facebooku i udostępnić publicznie nasz post ze zdjęciem książki.