Katechumenat: Pierwsze skrutynium

Pierwotnie skrutynia były rodzajem poważnego duchowego badania kandydatów, po którym następowały egzorcyzmy. W epoce Sakramentarza gelazjańskiego (GeV) i Ordo romanus XI (OR XI), gdy chrzci się małe dzieci, skrutynia polegają już tylko na egzorcyzmach. Pierwsze skrutynium początkowo było sprawowane w rycie rzymskim w 3. niedzielę Wielkiego Postu. Ślad tego zwyczaju zawiera jeszcze GeV, umieszczający formularz mszalny tego skrutynium w 3. niedzielę (GeV 193-199). Jednak już rubryka GeV 283 mówi o pierwszym skrutynium w poniedziałek po 3. niedzieli, a OR XI,  które dla nas jest głównym przewodnikiem, sytuuje skrutynium w środę.

Po rytach wejścia do katechumenatu (wpis wczorajszy) katechumeni zostali odesłani na zewnątrz kościoła. Następuje przerwa, po której rozpoczyna się Msza pierwszego skrutynium. Sam obrzęd skrutynium odbywa się na początku liturgii mszalnej.

 Pierwsze skrutynium

(OR XI,8-37; GeV 193-199.291-298)

Najpierw duchowni rozpoczynają antyfonę na introit: Gdy uświęcony zostanę w was. Po jej  zakończeniu kapłan mówi:

Módlmy się.

Prosimy Cię, Panie, daj Twoim wybranym godnie i mądrze przystąpić do wyznania Twej chwały, aby przez Twą łaskę zostali przywróceni do pierwotnej godności, którą utracili przez pierworodną winę. Przez Pana.

Potem kapłan siada na swoim krześle a diakon mówi:

Niech przystąpią katechumeni.

I akolita woła dzieci po imieniu, według porządku w jakim zostały zapisane i ustawiają się jak poprzednio. Następnie diakon ich wzywa:

Módlcie się, wybrani. Zegnijcie kolana.

I gdy pomodlą się, mówi:

Powstańcie. Dopełnijcie waszą modlitwę w jedno i mówcie: Amen.

I wszyscy odpowiadają:

Amen.

Wówczas mówi diakon:

Naznaczcie ich. Przystąpcie do błogosławieństwa.

I wówczas chrzestni lub chrzestne naznaczają ich kciukami na czołach, mówiąc:

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

Wówczas podchodzi akolita, ponownie czyni znak krzyża na ich czołach, mówiąc:

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

I nakłada na nich rękę, modląc się nad nimi donośnym głosem tymi słowami:

Boże Abrahama, Boże Izaaka, Boże Jakuba, Boże, który ukazałeś się słudze swemu Mojżeszowi na górze Synaj i wyprowadziłeś synów Izraela z ziemi egipskiej, przydzielając im anioła Twojej dobroci, który strzegł ich dniem i nocą, Ciebie, Panie, prosimy, abyś zechciał posłać świętego anioła Twojego, aby podobnie strzegł tych sług Twoich i doprowadził ich do łaski Twego chrztu.

Przeto, przeklęty diable, uznaj swój wyrok i daj chwałę Bogu żywemu i prawdziwemu, daj chwałę Jezusowi Chrystusowi Jego Synowi, i Duchowi Świętemu, i odstąp od tych sług Bożych. Ponieważ Bóg i Pan nasz Jezus Chrystus zechciał ich powołać do swej świętej łaski i do błogosławieństwa i do daru źródła chrztu. Znaku tego krzyża świętego, który kładziemy na ich czołach, ty, przeklęty diable, nie śmiej nigdy naruszyć.

I zwraca się ku dziewczynkom, kreśli znak krzyża na ich czołach, jak wyżej. I nakłada dłoń na ich głowy, mówiąc:

Boże niebios, Boże ziemi, Boże aniołów, Boże archaniołów, Boże proroków, Boże męczenników, Boże wszystkich co żyją dobrze, Boże, którego wyznaje wszelki język istot niebieskich, ziemskich i podziemnych, Ciebie, Panie, przywołuję, abyś te swoje służebnice zechciał ustrzec i przeprowadzić do łaski chrztu Twego.

Przeto, przeklęty diable… jak wyżej

I wzywa diakon mówiąc:

Módlcie się, wybrani. Zegnijcie kolana. itd.

I naznaczają chrzestni jak poprzednio.

I podchodzi inny akolita, czyni znak krzyża nad chłopcami i, wyciągając rękę nad nimi, mówi:

Słuchaj, przeklęty szatanie, zaklinany przez imię wiecznego Boga i Zbawiciela naszego Syna Bożego, odstąp drżąc i jęcząc, pokonany wraz z twoją zawiścią. Nie miej nic wspólnego ze sługami Bożymi, już myślącymi o sprawach niebiańskich, którzy mają wyrzec się ciebie i spraw twoich i zyskać błogosławioną nieśmiertelność. Daj więc chwałę przychodzącemu Duchowi Świętemu, który, zstępując z wysokości niebios, pokonując twoje zepsucie, oczyszczając, to jest uświecając serca Boskim źródłem, przygotowuje w nich Bogu świątynię i miejsce zamieszkania, aby słudzy Boży, uwolnieni od wszystkich więzów przeszłych win, zawsze składali dziękczynienie Bogu wiecznemu i błogosławili Jego święte imię na wieki wieków. Przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, który przyjdzie sądzić żywych i umarłych i ten wiek przez ogień.

[Przeto, przeklęty diable… jak wyżej]

Tak samo nad dziewczynkami, podobnie czyniąc znak krzyża i nakładając na nich rękę:

Boże Abrahama, Boże Izaaka, Boże Jakuba, Boże, który pouczyłeś pokolenia Izraela i uwolniłeś Zuzannę od fałszywego oskarżenia, Ciebie pokornie błagam, abyś uwolnił te służebnice swoje i zechciał je doprowadzić do łaski chrztu Twego.

Przeto, przeklęty diable… jak wyżej

Ponownie mówi diakon aby wybrani się modlili i wszystko pozostałe, jak poprzednio. I naznaczają chrzestni lub chrzestne, jak poprzednio.

Następnie trzeci akolita czyni znak krzyża na czołach chłopców, jak robił poprzedni, i wyciągając dłoń ponad ich głowami, mówiąc:

Egzorcyzmuję ciebie, duchu nieczysty, w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego, abyś wyszedł z tych sług Bożych i od nich odstąpił. On sam ci rozkazuje, ty przeklęty, potępiony, On, który stopami swymi chodził po morzu i tonącemu Piotrowi prawicę podał.

Przeto, przeklęty diable… jak wyżej

Tak samo nad dziewczynkami, czyniąc znak krzyża jak poprzednio i wyciągając dłoń ponad ich głowami, mówiąc:

Egzorcyzmuję ciebie, duchu nieczysty, w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego, abyś wyszedł z tych służebnic Bożych i od nich odstąpił. On sam ci rozkazuje, ty przeklęty, potępiony, On, który ślepemu od urodzenia oczy otworzył i Łazarza po czterech dniach z grobu podniósł.

Przeto, przeklęty diable… jak wyżej

I wzywa diakon: Módlcie się, wybrani, i wszystko pozostałe jak wcześniej. I niech naznaczają chrzestni jak poprzednio.

I podchodzi prezbiter, czyniąc znak krzyża na czołach wszystkich [chłopców], jak poprzednio, i wyciąga dłoń nad ich głowami, mówiąc tę modlitwę:

Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże światła i prawdy, odwieczną i najsprawiedliwszą dobroć Twą błagam za tymi sługami i służebnicami Twoimi, abyś zechciał oświecić ich światłem Twojego rozumu. Oczyść ich i oświeć. Daj im prawdziwą wiedzę, aby stali się godnymi dostąpienia łaski chrztu Twojego. Niech zachowają mocną nadzieję, prawe rozeznanie, świętą doktrynę, aby zdolni byli do przyjęcia Twojej łaski. Przez.

Potem odmawia tę samą modlitwę nad dziewczynkami.

Po wypełnieniu tego wszystkiego, ponownie napomina ich diakon w ten sposób: Módlcie się, wybrani. Zegnijcie kolana. I po chwili mówi: Powstańcie. Dopełnijcie modlitwę waszą w jedno i powiedzcie: Amen.

I wszyscy odpowiadają: Amen.

Ponownie mówi: Naznaczcie ich. Stójcie w porządku i w milczeniu. I niech naznaczą chrzestni jak poprzednio.

Wtedy powraca kapłan na swoje miejsce. I czyta się czytanie z proroka Ezechiela: To mówi Pan: wyleję na was czystą wodę aż do i oczyszczę was od wszelkiej nieczystości waszej [Ez 36, 25-29]. Następuje responsorium: Wejrzę na was i dam wam wzrost.

Potem tak napomina diakon:

Katechumeni niech wyjdą.

Jeśli ktoś jest katechumenem, niech odejdzie.

Wszyscy katechumeni niech wyjdą na zewnątrz.

I wychodzą wybrani, czekając na zewnątrz aż do końca mszy.

Następnie czyta się Ewangelię według Mateusza: W owym czasie, odpowiadając Jezus rzekł: Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba aż do: jarzmo moje jest słodkie a moje brzemię lekkie [Mt 11, 25-30].

I ofiarowują dary rodzice ich albo ci, co mają ich trzymać. I składa kapłan na ołtarzu i mówi w ciszy modlitwę:

Aby zostały przyjęte te misteria, prosimy Cię, o Boże, niech Twoje zmiłowanie poprzedza sługi Twoje i ich prowadzi do gorliwego życia. Przez.

[Kanon]

Tam gdzie mówi: Pamiętaj, Boże, o Twoich sługach i służebnicach, odczytuje się imiona mężczyzn i kobiet mających trzymać dzieci:

Pamiętaj, Boże, o swoich sługach i służebnicach, którzy mają trzymać Twoich wybranych przy świętym chrzcie i o wszystkich tu zgromadzonych. I milczysz. I odczytuje się imiona mężczyzn i kobiet, mających trzymać dzieci. I mówisz: Których wiara i oddanie są Ci znane.

Podobnie przy Hanc igitur, po zakończeniu którego czyta się imiona wybranych. Gdy zostaną przeczytane, mówi: Błagamy, Panie, abyś tych.

Prosimy Cię, Panie, abyś łaskawie przyjął tę ofiarę, którą Tobie składamy za Twoje sługi i służebnice, których zechciałeś zaliczyć, wybrać i powołać do życia wiecznego i błogosławionego daru Twej łaski. Przez Chrystusa. I czyta się imiona wybranych. Gdy zostaną odczytane, mówisz: Błagamy, Panie, abyś tych, którzy mają być odnowieni źródłem chrzcielnym, przygotował przez działanie Twego Ducha do pełni swych sakramentów.

Po spełnieniu Ofiary mszy, komunikują wszyscy poza dziećmi.

Postkomunia: Prosimy, Panie, przybądź ze skutkami odkupienia, aby ci, których kształtujesz przez sakramenty wieczności, z dobrocią byli przez Ciebie strzeżeni i formowani. Przez.

Nad ludem: Twoja święta rodzina, o Panie, z pokorą oczekuje dzieła Twego miłosierdzia, daj, prosimy, aby obficie otrzymała to, czego na Twój rozkaz pragnie. Przez.

Następnie prezbiter ogłasza, aby w tym samym tygodniu powrócili na skrutynium, tak mówiąc: Przyjdźcie w dzień sobotni, zgromadźcie się na czas przy takim a takim kościele.

* * *

Komentarze

Skrutynia i egzorcyzmy

Jan Diakon, List do Senariusza z Rawenny, rozdz. 4 (Rzym, ok. 500 r.)

Dokonujemy tego, co według zwyczaju kościelnego nazywa się skrutynia. Badamy bowiem przez wiarę ich serca, aby upewnić się, czy po wyrzeczeniu się przez nich szatana święte słowa zamieszkały w ich umysłach; czy uznają łaskę odkupienia oraz czy wyznają wiarę w Boga Ojca wszechmogącego.

(Wilmart, Analecta reginensia, s. 173)

Alkuin z Yorku (?), Instrukcja chrzcielna Primo paganus (Tours, ok. 798 r.)

Egzorcyzmuje się, czyli wyklina złego ducha, aby wyszedł i odstąpił, dając miejsce Bogu prawdziwemu.

(Keefe, Water and the Word II, s. 241)