Jarosław: Trwa festiwal „Pieśń naszych korzeni”

Festiwalowym zwyczajem muzykę  można usłyszeć i wykonywać w różnych kontekstach: koncertowym, warsztatowym, liturgicznym, tanecznym; będzie też okazja do poznania kontekstu historyczno-kulturowego. Wszystkie te elementy znajdą swoje miejsce w planie dnia: wieczorem koncert, po koncercie klub festiwalowy, rano jutrznia, msza w jednym z rytów zachodnich lub wschodnich, warsztaty, w południe seminarium, po południu warsztaty, nieszpory, a wieczorem koncert rozpoczynający kolejną dobę.

Podczas dwóch festiwalowych koncertów usłyszymy fortepian historyczny z kolekcji śp. Macieja Kazińskiego, wieloletniego dyrektora Festiwalu. W sobotę, 20 sierpnia, na tym instrumencie zagrał Marcin Masecki. W programie znajdą się Wariacje Goldbergowskie Johanna Sebastiana Bacha. To kanoniczne dla muzyki dawnej dzieło, które od prawykonania po nasze czasy doczekało się licznych, nierzadko skrajnych interpretacji teoretycznych i praktycznych, usłyszymy w wykonaniu pianisty, który – jak sam mówi – zwykł łączyć różne muzyczne gatunki i przekraczać granice między sztuką wysoką a rozrywkową. W poniedziałek, 22 sierpnia, łączenia gatunków też nie zabraknie – tym razem za sprawą muzycznego dialogu pianisty Krzysztofa Książka, grającego utwory Chopina, i zespołu Janusz Prusinowski Kompania, kontynuującego i odtwarzającego tradycje wiejskiego muzykowania, z których Chopin czerpał inspirację m.in. do swoich mazurków.

Pomiędzy tymi koncertami, w niedzielny wieczór, litewski zespół wokalny GŠ Ansamblis oraz Marcel Pérès (organy) przedstawił repertuar mszalny z rękopisu wileńskich bernardynów z ok. 1760 r. Rękopis ten, zatytułowany Clavis Coeli (klucz do nieba), jest cennym świadectwem praktyki muzyczno-liturgicznej na terenach XVIII-wiecznej Litwy.

Niezwykle ciekawe źródła muzyczne były również punktem wyjścia do stworzenia programów wtorkowego i środowego koncertu. 23 sierpnia francuski duet Les Menestriers (Henri Agnel i Pierre Rigopoulos) przedstawi utwory z florenckiego rękopisu czasów trecenta, zawierającego m.in. zapisy instrumentalnych tańców. XIV-wieczna muzyka włoska przeplatana będzie utworami z tradycji bliskowschodnich, które – zdaniem muzyków – mają z nią wiele wspólnego.

24 sierpnia odbędzie się koncert pamięci Roberta Pożarskiego – zmarłego w listopadzie 2021 śpiewaka, badacza tradycji, przyjaciela Festiwalu. Chorałowe oficjum o św. Robercie, zaczerpnięte z rękopisu cystersów z Lubiąża z ok. 1205 r., zaśpiewane zostanie przez kantorów: Sławomira Witkowskiego, Marcina Abijskiego, Marcina Bornusa-Szczycińskiego oraz Andrija Szkrabiuka wraz z zespołami: Scholą Nativitatis, Scholą Mulierum Silesiensis, Scholą Gregorianą Silesiensis i Scholą Cantorum Minorum Chosoviensis.

W czwartkowy wieczór Marcel Pérès razem z uczestnikami warsztatów przedstawi program poświęcony monodii i polifonii czasów szkoły Notre-Dame (XII-XIII w.). Jarosławskie warsztaty wpisują się w prowadzony przez Pérèsa cykl „Notre-Dame za murami” (Notre-Dame hors les murs), poświęcony badaniu i wykonywaniu muzyki z czasów, gdy budowano paryską katedrę, rozwijano tamtejszy uniwersytet, a na gruncie muzycznym – wprowadzono możliwość zapisu długości dźwięków.

W piątek, 26 sierpnia, odbędą się dwa koncerty. Pierwszy z nich obejmie repertuar pieśni pasyjnych z Podkarpacia, zebrany przez Bartosza Gałązkę i wykonany przez grupę śpiewaków związanych ze Stowarzyszeniem „Muzyka Dawna w Jarosławiu” (organizator festiwalu). Większość kompozycji, które będzie można usłyszeć w trakcie tego koncertu, to utwory zaczerpnięte z repertuaru parafii położonych na obszarze dzisiejszego województwa podkarpackiego – z kilkoma wyjątkami, poczynionymi dla ukazania jak najpełniejszego muzycznego obrazu tradycji wielkopostnych z południowej Polski. Koncert przedstawi archaiczne źródła znanych (i tych już niemalże zapomnianych) nabożeństw pasyjnych.

Drugi koncert odbędzie się w nocy (o 23). Mateusz Kowalski zagra na violi da gamba utwory z początków XVII wieku, związane ze szczególną techniką gry i przestrajania instrumentu, nazywaną lyra viol. Muzyka ta – w znacznej większości przywołująca wątek melancholii – zabrzmi na instrumencie zbudowanym dla Macieja Kazińskiego przez Jacka Wesołowskiego, gdańskiego lutnika, zmarłego w 2021 roku. Koncert będzie szczególnym wspomnieniem obu zmarłych artystów.

W sobotni poranek Andrij Szkrabiuk, kantor katedry ormiańskiej we Lwowie, wraz z uczestnikami całotygodniowych warsztatów zaśpiewa podczas jutrzni sprawowanej w obrządku ormiańskim. Poranne nabożeństwo, zwane dosłownie „Godziną Wschodu Słońca”, jest jednym z najciekawszych i najpiękniejszych oficjów ormiańskiego Żamagirku – „Księgi Godzin” (czyli Brewiarza).

Na finałowym koncercie Festiwalu, w sobotę wieczorem, wystąpi zespół Les Basses Réunies pod dyrekcją Bruna Cocseta; na klawesynie zagra Marcin Świątkiewicz. W repertuarze znajdą się przede wszystkim utwory Jeana Barrière’a – francuskiego wiolonczelisty i kompozytora działającego w pierwszej połowie XVIII wieku. Usłyszymy także utwory współczesnych mu włoskich kompozytorów, których miał okazję poznać podczas swojej podróży do Italii. W muzyce tej – jak mówi Bruno Cocset – odnaleźć można wielką różnorodność stylów i emocji, spójne łączenie kontrastów, techniczną wirtuozerię, ale i głębokie poruszenie, gdy wsłuchamy się w to, co dzięki niej odbrzmiewa w nas wewnątrz.

Nieodłącznym elementem Festiwalu są liturgie – gregoriańskie jutrznie i nieszpory, msze odprawiane zarówno w zwyczajnej, jak i nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, a w tym roku także (jednorazowo, 23 sierpnia o 6 rano) w obrządku koptyjskim.

Okazją do spotkania z wykonawcami, dyskusji, wspólnych poszukiwań są codzienne seminaria. Przestrzenią mniej formalnych spotkań – a także tańców przy muzyce tradycyjnej – jest klub festiwalowy, otwarty codziennie od niedzieli do soboty (oprócz piątku) po koncertach.

Szczegółowy program wydarzeń festiwalowych można znaleźć na stronie www.festiwal.jaroslaw.pl oraz profilu Facebookowym: www.facebook.com/piesnnaszychkorzenijaroslaw.