Ile wigilii?

Już w poł. II w. chrześcijanie praktykowali nocne oczekiwanie na Zmartwychwstałego Chrystusa, a w późniejszych wiekach idea ta rozwijała się m.in. przez praktykę czuwania przy grobach męczenników czy nocnych modlitw konsekrowanych dziewic i ascetów (np. w środowisku św. Hieronima).

Św. Augustyn jest twórcą określenia „matka wszystkich świętych wigilii”, którego używał w odniesieniu do liturgii nocy paschalnej. Inne uroczystości stopniowo również doczekały się swoich antycypowanych celebracji w wieczór bezpośrednio je poprzedzający: były to zwłaszcza dni udzielania chrztu, czyli Narodzenie Pańskie, Objawienie Pańskie i Pięćdziesiątnica. W końcu IV stulecia wigilie rozpowszechniły się w katedrach. Miały one za zadanie przygotowanie wiernych do konkretnego święta Pańskiego czy męczennika, były też wymierzone przeciw arianom, którzy negowali bóstwo Chrystusa. Dzień wigilii miał charakter pokutny, postny, a sama celebracja składała się najczęściej z psalmów, czytań biblijnych i modlitw. W IX w. Teodulf z Orleanu zachęcał: „niech każdy chrześcijanin gromadzi się z lampą w kościele w sobotę” – takie czuwanie miało pomóc w przeżywaniu każdej niedzieli w duchu Wielkiej Nocy.

A wieczerza wigilijna? Ten wyjątkowy polski zwyczaj bożonarodzeniowy nawiązuje do najlepszych chrześcijańskich intuicji teologicznych i warto tak właśnie ją celebrować, pamiętając, że nasza liturgia rodzinna, domowa jest przedłużeniem publicznej modlitwy Kościoła. Niech nocne, wigilijne czuwanie, zapalona świeca, chleb opłatka oraz wspólna lektura Słowa Bożego przy stole przygotuje nas i naszych bliskich na owocny udział w świątecznej Eucharystii.