Co zaśpiewać na Mszy? Święto Świętych Apostołów Filipa i Jakuba

Św. Filip – kilka dni temu mogliśmy usłyszeć, jak został wystawiony na próbę: „[…] Jezus podniósł oczy i […], rzekł do Filipa: «Skąd kupimy chleba, aby oni się posilili?» […] Odpowiedział Mu Filip: «Za dwieście denarów nie wystarczy chleba, aby każdy z nich mógł choć trochę otrzymać»”. Dziś usłyszmy, jak powie do Chrystusa: „Panie, pokaż nam Ojca, a to nam wystarczy”. Często blisko nam do postawy Filipa – nie rozpoznajemy wierzymy, że Chrystus jest w stanie wyprowadzić nas z każdej beznadziejnej sytuacji, nie rozpoznajemy Boga, choć jest ciągle koło nas.

Św. Jakub Młodszy – krewny Jezusa Chrystusa, silnie z nim związany. Matka jego, wg św. Jana, stała pod Krzyżem („A obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra Matki Jego, Maria, żona Kleofasa, i Maria Magdalena.”), a potem z kolei, wg Marka i Łukasza, szła z innymi niewiastami do pustego grobu (Mk 16,1: „ Po upływie szabatu Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba, i Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa”, Łk 24,10 „A były to: Maria Magdalena, Joanna i Maria, matka Jakuba; i inne z nimi opowiadały to Apostołom”). To on napisał list wchodzący w skład Nowego Testamentu, w którym zaznacza m.in., że wiara bez uczynków jest martwa.

Tych dwóch daje nam dziś Kościół dla przykładu prawdziwej wiary. Niech dobór pieśni pomoże nam również w rozważaniach Słowa Bożego.

Wejście: Święci Filipie, Jakóbie, * Mocno my tuszymy sobie… (melodia jak do pieśni o św. Piotrze [Si vis Patronum] wg Siedleckiego lub Mioduszewskiego)

Antyfona dziś od razu wprowadza nas w nastrój świąteczny: „Bóg z miłości wybrał świętych apostołów Filipa i Jakuba * i dał im wieczną chwałę. * Alleluja”. Zachęcam do korzystania z tekstów własnych o świętych, bo zginęły one nam niestety – wiele z nich ma taką samą lub podobną melodię, więc lud raz nauczony, będzie umiał zastosować ją do różnych tekstów.

Uwaga, przestrzegam przed pokusą wykorzystania pieśni „Święci niebieskiej mieszkańcy krainy” – ten piękny tekst Karpińskiego jest istotnie o świętych, ale o polskich (!) świętych: „polska was matka mlekiem swem karmiła” czy „wspomnijcie, bracia, na wasze rodaki!”. Brzmiałoby to dość śmiesznie, gdyby we wspomnienie świętych starożytnych śpiewać o ich polskiej genealogii…

Przygotowanie darów:

1.

Otrzyjcie już łzy, płaczący, zwr. 1-5 lub 8-10 (Niepojęta Trójco II, śpiewnik Siedleckiego)

2.

Chrystus zmartwychwstał jest (Niepojęta Trójco II, śpiewnik Siedleckiego i in.)[1]

Obie propozycje odnoszą się do tego, co napisałem już we wstępie. Historia trzech Maryj, które niosły oleje do namaszczenia Pana, a potem biegły do uczniów ogłosić im dobrą nowinę o zmartwychwstaniu, doskonale pasuje do figur Jakóba (sic!) i Filipa. Ostatnie trzy zwrotki pieśni Otrzyjcie już łzy… nawiązują z kolei do chwały Pana i do widzenia Boga żywego, o które pyta w dzisiejszej ewangelii Filip.

Komunia: Ojcze, spraw (Niepojęta Trójco I)

Mało to wielkanocny śpiew, ale bardzo mi pasuje do dzisiejszego wspomnienia. Spójrzmy na słowa Chrystusa i na tekst pieśni:

Ewangelia: „Rzekł do Niego Filip: „Panie, pokaż nam Ojca, a to nam wystarczy”. Odpowiedział mu Jezus: „Filipie, tak długo jestem z wami, a jeszcze Mnie nie poznałeś? Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca.”

Pieśń: „Ojcze, to jest życie wieczne, aby znali Ciebie i oglądali chwałę, jaką Mi dałeś od założenia świata, aby świat Cię poznał”.

Ewangelia: „Czy nie wierzysz, że Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie?”

Pieśń: „Ojcze, zachowaj w Imię Twoje, których Mi dałeś, aby byli jedno, jak i My jesteśmy”; „Ojcze, przekazałem im chwałę, którą Mi dałeś, aby byli jedno, jak i My jesteśmy”; „Ojcze, proszę za tymi, których Mi dałeś, […] aby stanowili jedno jak Ty we Mnie, a Ja w Tobie”

Ewangelia: „Słów tych, które wam mówię, nie wypowiadam od siebie. Ojciec, który trwa we Mnie, On sam dokonuje tych dzieł.”

Pieśń: „Ojcze, dokonałem dzieła, które Mi przekazałeś i ogłosiłem Twoje Imię na ziemi”

Warto ostatecznie w tym rozważaniu podkreślić całą wymowność tej pięknej modlitwy Chrystusa, o czym On sam mówi na końcu dzisiejszej ewangelii: „A o cokolwiek prosić będziecie w imię moje, to uczynię, aby Ojciec był otoczony chwałą w Synu. O cokolwiek prosić Mnie będziecie w imię moje, Ja to spełnię”.

Uwielbienie: Niechaj Cię, Panie * Pslam 145(Niepojęta Trójco II)

Rozesłanie: Zwycięzca śmierci; zwr. 1-4 (Niepojęta Trójco II, śpiewnik Siedleckiego i in.)

Czwarta zwrotka jest zasadniczo ważna przy okazji dzisiejszego święta: „Cieszy swych uczniów, aby wierni byli, utwierdza w wierze, aby nie wątpili. Obcuje z nimi, daje nauk wiele o swym Kościele” – zwłaszcza ostatnie słowa trafnie odnoszą się do św. Jakuba, zwierzchnika późniejszego kościoła w Jerozolimie i uczestnika tzw. soboru jerozolimskiego.

[1] Chcę zwrócić uwagę na poprawny tytuł i formę w tej drugiej pieśni: Chrystus zmartwychwstał jest, a nie Chrystus zmartwychwstan jest. To drobna różnica, która wynika z tego, że nie rozumiemy już teraz, skąd pochodzi. A pochodzi z dawnej gramatyki polskiej, kiedy czas przeszły był czasem złożonym (jak obecnie w niektórych innych językach). Forma zmartwychwstał jest oznacza, że Chrystus sam to uczynił własną mocą (on sam zmartwychwstał), forma z imiesłowem zmartwychstan językowo wskazuje bierność tego działania: Jan jest uderzon, czyli Jan został uderzony, chleb jest kupion, czyli chleb został kupiony (a nie uderzył się sam, kupił się sam). Forma ta zachowała się w pieśni, ponieważ tekst pierwszej zwrotki pochodzi jeszcze z XIV wieku, kiedy czas przeszły w polszczyźnie był złożony. Tekst oryginalny brzmiał: „Krystus z martwych wstał je, Ludu przykład dał je, Eż nam z martwych wstaci, Z Bogiem krolewaci. Kyrie eleison.” Formy wstał je i dał je oznaczają: zmartwychwstał i dał, co wskazuje na czynną stronę tych czasowników. Tłumacząc ten tekst na współczesną polszczyznę należałoby powiedzieć: „Chrystus zmartwychwstał, ludowi dał przykład, że my też zmartwychwstaniemy, z Bogiem będziemy królować”. Oczywiście nie wyplenimy tego błędu ze współczesnych śpiewników, ale możemy w swoich wspólnotach zadbać o świadomość tego błędu. Proponuję śpiewać zmartwychwstał jest, a zostawić na przykład dan jest, bo w drugim przypadku ingerencja w tekst byłaby już bardzo znaczna, co mogłoby wprowadzać niepotrzebne zamieszanie (a nie kłóci się to, tak sądzę, z dogmatem wiary, że Chrystus został nam dany na przykład dobrego życia).