Zaistnieli tylko przez śmierć

W tych dniach Kościół w liturgii tak bardzo przeplata myśli i wątki, jednocześnie kontrastując je i ukazując związki między nimi. Dzień po święcie Bożego Narodzenia wspominaliśmy św. Szczepana – po uroczystości narodzin Boga dla ziemi, radowaliśmy się (dość przewrotnie) z narodzin człowieka dla nieba. Wczoraj czciliśmy św. Jana – człowieka, który zgłębiał Boże tajemnice, który był jednym z największych teologów w dziejach świata. A dziś? Zupełne przeciwieństwo: malutkie dzieci, nic nie wiedzące, niczego nieświadome – nawet tego, że stały się męczennikami dla Boga. Czy jednak możemy zanegować ich ofiarę? Czy w ludzkiej relacji z Bogiem świadomość jest najważniejsza? Nie sądzę, byśmy mogli powiedzieć, że to, co my sami czynimy dla Boga, robimy z pełną świadomością i odpowiedzialnością. W Cerkwi maleńkim dzieciom od razu udzielany jest chrzest, komunia i bierzmowanie – prawosławni twierdzą bowiem, że w rzeczywistości nigdy nie możemy powiedzieć, że wystarczająco jesteśmy świadomi tego, co dokonuje się w sakramentach. Jest w tym wiele racji.

Tak naprawdę, zawsze tylko do pewnego stopnia zdajemy sobie sprawę z tego, jak w oczach Bożych przedstawiają się nasze działania i wysiłki, oraz – z drugiej strony – tylko do pewnego stopnia jesteśmy w stanie pojąć, co Bóg czyni dla nas. Czy nie jest tak, że Bóg w swoim wielkim pragnieniu współpracy i współdziałania z nami „wydobywa” to, co najcenniejsze, z tego, co czynimy i włącza w swoje działanie, niezależnie od tego, jak sami skłonni bylibyśmy nasze „zasługi” określić? Dzisiejsze święto jest tego radykalnym przykładem. W przypadku dzieci z Betlejem nie było „teologii”, nie było słów, nie było werbalnego wyznania wiary, ani nawet jej świadomości – skąd więc może brać się wrażenie, że ofiara, jaką same się stały, była może prostsza i w pewien sposób prawdziwsza od tej, jaką my „wypracowujemy” w naszym świadomym, pełnym autorefleksji, chrześcijańskim życiu? Do zastanowienia się nad tym, do swoistego rachunku sumienia wręcz zmusza dzisiejsza kolekta: Boże, nasz Ojcze, w dniu dzisiejszym święci Młodziankowie, męczennicy, obwieścili Twoją chwałę nie słowami, lecz śmiercią, spraw, abyśmy całym życiem wyznawali wiarę w Ciebie, którą głosimy ustami.

Kolejne pytanie: czy na śmierć tych dzieci możemy patrzeć tylko jak na nieszczęście? Oczywiście, nie można powiedzieć, że ich śmierć, spowodowana wściekłością i strachem jednego człowieka, była dobra – ale natychmiast została przemieniona. Dzieci te zostały włączone w szczególny sposób w życie Chrystusa, przez swoją niewinną śmierć stały się w szczególny sposób z Nim związane: Dzieci z Betlejem zostały wykupione spośród ludzi na pierwociny dla Boga i Baranka. Towarzyszą Barankowi, dokądkolwiek idzie (antyfona po komunii).Czy nie jest to szczęście, o jakim można marzyć: być na wieki związanym z Bogiem? Tu, na ziemi, zabójstwo tych maleństw to tragedia – ale czy jest tak również w perspektywie wieczności? Może to brzmieć jak „chrześcijańska demagogia”: „dzieci z Betlejem zostały wprawdzie zamordowane, ale czy to takie ważne, skoro dzięki temu są w niebie?” Prawda, może wiele w nas się burzyć na takie postawienie sprawy. Ale z drugiej strony, czy nie straciliśmy świadomości, że to właśnie, co po naszej śmierci, co wiąże się z wiecznością, jest ważniejsze? Że największe szczęście – już nie tymczasowe, ale wieczne – może dać włączenie w życie i działanie Boga? Czy słowa z dzisiejszej antyfony na wejście, mówiące że dzieci z Betlejem (…) teraz towarzyszą Barankowi bez skazy i głoszą Jego chwałę, nie budzą w nas przypadkiem sceptycyzmu, dystansu, niedowierzania połączonego z lekkim rozbawieniem? Jeśli tak, to mamy problem, ponieważ droga chrześcijanina do tego właśnie zmierza: do bycia z Chrystusem i wychwalania Go… W tej perspektywie męczeństwo, niejako „gwarantujące” zbawienie, jest wręcz darem Bożym i słyszymy to w dzisiejszej modlitwie po komunii: Boże, Ty po narodzeniu Chrystusa obdarzyłeś łaską męczeństwa Mlodzianków z Betlejem, którzy nie mogli jeszcze wyznać Twojego Syna ustami; udziel hojnie zbawienia wiernym przyjmującym Najświętszy Sakrament w ich święto. Dla dzieci z Betlejem jedyną drogą do Boga, jaką przeszły, była śmierć ze względu na Niego. Czy jednak na tej drodze nie było obecne to, co najistotniejsze i wystarczające, aby Bóg mógł je odnaleźć?

Historia dzieci z Betlejem to historia „ekstremalna”: całkowitej nieświadomości własnej ofiary dla Boga, w której jedynym sposobem zaistnienia i wpisania w losy świata była tak naprawdę śmierć. Mogą się tu pojawiać tylko pytania, nic jednoznacznego sami nie możemy powiedzieć. Zrozumieć, oswoić tę historię możemy jedynie z Bogiem, modląc się do Niego: Boże, Ty obdarzasz zbawieniem także dzieci, które Ciebie nie znają, przyjmij nasze dary i oczyść serca składających Ofiarę (modlitwa nad darami).