Wystawa o średniowiecznym Krakowie w Krzysztoforach

W związku z owym jubileuszem miasta Krakowa, organizowanych jest wiele imprez kulturalnych, sesji naukowych i innych wydarzeń. Niezaprzeczalnie niezwykle ciekawą była propozycja przygotowana przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, mieszczące się w Pałacu Krzysztofory: wystawa o znamiennym tytule „Kraków w chrześcijańskiej Europie X-XIII w.”.

Celem ekspozycji było ukazanie niebywale ważnej, kulturotwórczej roli Krakowa w sferze sacrum, na tle kultury chrześcijańskiej Europy, w okresie od X wieku do czasu kanonizacji w Asyżu w 1253 r. biskupa krakowskiego Stanisława i wielkiej lokacji miasta. Kraków jawi się jako miejsce szczególnego oddziaływania pochodzących z chrześcijańskiej, łacińskiej Europy prądów cywilizacyjnych, które tu na tej ziemi znajdowały swoistą realizację. Wpływy te zdają się potwierdzać decyzję raz już wyrażoną u zarania dziejów państwowości o wszczepieniu Krakowa jak i całej Polski w wielką rodzinę chrześcijaństwa łacińskiego.

Dla nas może ten krok nie wydaje się tak przełomowy, jak dla naszych ojców i dziadów, ale jego skutki możemy oglądać do dzisiaj patrząc na Kraków XXI w. W tym bowiem mieście wiele jest śladów, które nieustannie przypominają nam o przeszłości. Z tych czasem słabo widocznych śladów kuratorzy wystawy wydobyli obraz naszych dziejów, a konkretnie ich początku. Przy pomocy najnowszych technik wystawienniczych zaprezentowano doniosłą rolę, jaką Kraków odegrał w rozwoju kultury i duchowości ówczesnej Polski. Kraków jawi się jako okno na świat, jako miejsce kontaktów kulturowych, politycznych i gospodarczych z całą ówczesną, chrześcijańską Europą. Na całokształt tego obrazu składa się różnorodna gama obiektów muzealnych, często wypożyczonych z innych muzeów jak np.: obrazy, rzeźby, paramenty liturgiczne, dokumenty, monety, pieczęcie, wisiory i inne, a przede wszystkim ogólny i całościowy klimat jaki stworzony w obrębie całej wystawy. Już bowiem wchodząc od pierwszego pomieszczenia przenosimy się w zupełnie inne, stylowe wnętrze. Całość wystawiennicza została bowiem umieszczona w odtworzonej „romańskiej” przestrzeni wnętrz. W nastrój epoki wprowadza także odtwarzana ustawicznie średniowieczna muzyka.

Zwiedzaniu towarzyszą cyfrowe fotografie miasta, projekcja multimedialna „Kraków 1000 lat temu”, przybliżająca wygląd krakowskiego zespołu osadniczego i ukazująca choćby widok z czasów budowy pierwszego klasztoru w Mogile czy Tyńcu. Można także zobaczyć modele, pokazujące jak wyglądał w X, XI wieku Wawel, stanowiący w tym czasie siedzibę władzy książęcej i ważny ośrodek Kościoła w Polsce. Zwiedzający mogą również przyjrzeć się rekonstrukcji pierwotnego kościoła św. Wojciecha, jak i kopiom detali architektonicznych – ceramicznym kaflom, które kiedyś tworzyły posadzkę kościołów Krakowa. Jedną z cenniejszych rzeczy, prezentowanych jednak dość mizernie jest tableau z fotografiami nowo odkrytych (2 lata temu) w czasie prac konserwatorskich fresków z kościoła św. Andrzeja. W południowej części tego romańskiego kościoła znaleziono malowidła z XII wieku, które są najstarszymi freskami w Krakowie.

Jeśli jednak chodzi o całokształt wystawy to przyznać trzeba, iż kuratorzy dołożyli starań, by zaprezentować to co tak naprawdę większość z nas przysłowiowym „gołym okiem” nie może już zobaczyć czy dostrzec w obrazie Krakowa XXI wieku.

Liczne obiekty, w tym wiele pokazywanych po raz pierwszy, uzmysławiają, jak dynamicznie rozwijał się gród Kraka we wczesnym średniowieczu. Te wysokiej nieraz klasy wytwory kultury i sztuki wymownie świadczą o intensywnych związkach Krakowa z cywilizacją łacińskiej, chrześcijańskiej Europy w dziedzinie szeroko pojętej duchowości.

Poznajemy ośrodek władzy książęcej, fundacje klasztorne i osiągnięcia kultury umysłowej – miejsce Krakowa na skrzyżowaniu szlaków handlowych i kulturowych. Widzimy, jak w ciągu trzech stuleci Kraków wchodził do Europy, a zarazem tworzył dziedzictwo kulturowe, wpływające na kształtowanie się polskiej tożsamości narodowej.

Wystawa prezentuje cenne eksponaty w dość atrakcyjnej formie. Myślę, że cennym doświadczeniem dla wszystkich zwiedzających, a może szczególnie dla krakusów będzie możliwość bliższego przyjrzenia się za pomocą makiet, modeli i animacji komputerowej temu jak tak naprawdę wyglądał Kraków w tych swoich pierwszych wiekach, które dla nas są tak odległe i mgliste, że czasem nierealne, podobnie jak ziejący ogniem smok w grocie wzgórza Wawelskiego.

Joanna Szytuła