Wielki Piątek

W Wielki Piątek, podobnie jak w Kościele Katolickim, nie sprawuje się Eucharystii (wyjątkiem jest bardzo rzadka sytuacja, kiedy Wielki Piątek przypada 25 marca wg kalendarza juliańskiego, czyli w dzień Zwiastowania; wtedy obchody liturgiczne są połączone i celebrowana jest Liturgia św. Jana Chryzostoma). Obchody Wielkiego Piątku zaczynają się w cerkwiach już w czwartek wieczorem. Wtedy to sprawowana jest jutrznia wielkopiątkowa, na której czytanych jest 12 fragmentów Ewangelii, opisujących Mękę Chrystusa: od mowy arcykapłańskiej, aż do momentu, w którym Żydzi poprosili Piłata, by postawił straż przy grobie Jezusa. Wierni stoją w tym czasie z zapalonymi świecami. Na środku świątyni wystawiona jest tzw. Golgota, czyli krzyż ze stojącymi obok postaciami Maryi i Jana Ewangelisty.
Kolejnym nabożeństwem są tzw. Królewskie Godziny, których autorstwo tradycja przypisuje św. Cyrylowi Jerozolimskiemu. Są to mniejsze godziny kanoniczne (pryma, tercja, seksta, nona) sprawowane razem w sposób uroczysty (oprócz Wielkiego Piątku Królewskie Godziny są także sprawowane w wigilię Bożego Narodzenia oraz wigilię Epifanii; oczywiście wtedy ich treść jest inna). W ich trakcie czytane są m.in. proroctwa strotestamentalne o cierpieniu Mesjasza.

Późnym popołudniem rozpoczyna się Wielka Wieczernia, czyli Wielkie Nieszpory. Tu głównie wspomina się złożenie Jezusa do grobu. Na ołtarzu leży płaszczenica, czyli całun przedstawiający ciało Jezusa po zdjęciu z krzyża. W pewnym momencie kapłan bierze płaszczenicę i kładzie na środku cerkwi na specjalnym stole, gdzie wierni adorują ją aż do nabożeństwa paschalnego (najczęściej zaraz po wystawieniu płaszczenicy rozpoczyna się jutrznia Wielkiej Soboty, ale o tym jutro).

Kapłan wystawiający płaszczenicę (źródło: www.wp.pl).

Kapłani wystawiający płaszczenicę; prawosławny klasztor w Balamand, Liban;

(źródło: orthodoxwiki.org).