Watykan: Nowy obrzęd kreowania kardynałów

Główna zmiana polega na połączeniu trzech momentów: nałożenia biretu kardynalskiego, wręczenia pierścienia kardynalskiego i przydzielenia kościoła tytularnego w Rzymie. Zmianie uległa również modlitwa wstępna (kolekta) oraz modlitwa końcowa. Krótsza jest również forma proklamacji Słowa Bożego.

Watykański dziennik przypomina, że dotychczas podczas kreowania nowych kardynałów korzystano z norm liturgicznych aprobowanych przez papieża Pawła VI w 1969 r. Obecne zmiany mają podkreślić, że nie istnieje „sakrament kardynalatu”, zaś konsystorz nigdy nie był obrzędem liturgicznym, lecz jest zgromadzeniem purpuratów z papieżem, związanym z władzą rządzenia Kościołem, a nie uświęcania.

Połączenie trzech momentów: nałożenia biretu kardynalskiego, wręczenia pierścienia kardynalskiego i przydzielenia kościoła tytularnego w Rzymie jest konsekwencją zaniku dawnego rozróżnienia między konsystorzem publicznym a konsystorzem tajnym.

Nie ulega natomiast zmianie tradycja sprawowania przez papieża następnego dnia po kreowaniu kardynałów wraz z nimi Mszy św. Zaczyna się ona od słów homagium i podziękowania ze strony pierwszego z nowo mianowanych purpuratów w imieniu ich wszystkich.

Nowy obrzęd kreowania kardynałów Benedykt XVI zastosuje po raz pierwszy 18 lutego bieżącego roku – podczas czwartego konsystorza obecnego pontyfikatu. Nazwiska nowych purpuratów papież Benedykt XVI ogłosił podczas modlitwy Anioł Pański w miniony piątek – uroczystość Objawienia Pańskiego. W grupie tej jest 10 zwierzchników dykasterii watykańskich oraz 9 biskupów kierujących ważnymi diecezjami w świecie. Ponadto Ojciec Święty mianował 3 nowych purpuratów, którzy przekroczyli już 80. rok życia i nie będą należeli do grona elektorów podczas ewentualnego konklawe.

Godność kardynalska jest najwyższym stopniem w hierarchii Kościoła katolickiego, a głównym przywilejem dla obdarzonych tą godnością duchownych jest prawo wyboru papieża. Tradycja tego urzędu sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa zachodniego, z tym, że początkowo byli to księża i diakoni rzymscy, należący do najbliższego otoczenia papieskiego. Kolegium Kardynalskie o zadaniach zbliżonych do dzisiejszych powstało w połowie XII w.

Od 1586 r. liczyło ono aż do połowy naszego stulecia najwyżej 70 członków. Bł. Jan XXIII (1958–63) jako pierwszy przekroczył tę liczbę, a Paweł VI (1963–78) zarządził, że kardynałowie po osiągnięciu 80. roku życia tracą prawo udziału w konklawe, czyli wyboru papieża i że maksymalna liczba uprawnionych do tego członków Kolegium może wynosić 120.

Kardynałów powołuje papież na konsystorzu. Jest to – najogólniej mówiąc – zgromadzenie kardynałów, obecnych w Rzymie, zwoływane przez Ojca Świętego i obradujące pod jego przewodnictwem. Najwcześniejsze jego ślady pochodzą z pierwszej połowy IX wieku, przy czym było to forum spotykające się jeszcze nieregularnie. Od XI stulecia jest organem doradczym papieża, wspierającym go w rządzeniu Kościołem. W ciągu wieków zmieniały się charakter i rola tego gremium; obecnie istnieją dwa jego rodzaje: zwyczajny i nadzwyczajny.

Ten drugi zwoływany jest przez papieża dla omówienia najważniejszych, bieżących spraw Kościoła, a także dla przedstawienia kandydatur nowych kardynałów i uczestniczą w nim tylko kardynałowie. W konsystorzu zwyczajnym mogą uczestniczyć na specjalne zaproszenie papieskie nie tylko kardynałowie, lecz także inni hierarchowie, a nawet świeccy. W takim przypadku konsystorz taki może mieć charakter publiczny.

Papież mianuje nowych kardynałów najpierw na posiedzeniu tajnym, a następnie wręcza im insygnia ich godności na konsystorzu publicznym w bazylice św. Piotra. Najpierw nowi członkowie Kolegium ślubują wierność Kościołowi i Ojcu Świętemu, a następnie otrzymują od niego pierścień oraz piuskę i biret w kolorze czerwonym (purpurowym). Czerwień jest oznaką godności kardynalskiej i symbolizuje życie całkowicie oddane w służbę Kościołowi aż do przelewu krwi, jeśli zajdzie taka potrzeba. Jednocześnie dla podkreślenia rzymskich korzeni instytucji kardynalatu i związków kardynałów z Wiecznym Miastem, każdy z nich otrzymuje jakiś tutejszy kościół, którego staje się w ten sposób symbolicznym proboszczem.

Kościoły tytularne to świątynie rzymskie (141 dla kardynałów–prezbiterów i 63 dla kardynałów–diakonów), a także siedem diecezji podrzymskich (dla kardynałów–biskupów). Ich przydzielenie podkreśla ścisły związek każdego z purpuratów z diecezją rzymską, której biskupem jest papież.

inf. KAI