W poszukiwaniu Mądrości (15): Syr 1,14-20

Niewiele mi pomogł artykuł siódmy dziewiętnastej kwestii z secunda secundae sumy Tomasza z Akwinu, która jest wprost poświęcona tematowi daru bojaźni Bożej: „Do zadań bowiem mądrości należy kierować życiem ludzkim według zasad Bożych; z nich to człowiek bierze światło, jak ma Boga poważać i być Mu uległym, w następstwie czego całe jego życie będzie kierowało się według Boga. […] Jak korzeń zawiera w zalążku całe drzewo, tak o bojaźni Bożej mówimy, że jest mądrością” (S.Th. II-II, q.19,a.7). Ok, bojaźń Boża to wskazówka, jak Boga czcić i być Mu posłusznym. Jeśli byłbym Bogiem (tylko przez chwilę, serio), to nie chciałbym, by się mnie bano, by mnie czczono z obawy, lęku, strachu, etc.

Jednak już dwa artykuły dalej znalazłem fragment, który rzucił więcej światła na moje pytania. Bojaźń ludzka, przyziemna (której przykładem może być zaparcie się Piotra), nie jest darem Ducha; podobnie bojaźń niewolnicza, bojaźń bez miłości; „tylko bojaźń dziecięca, szlachetna należy do darów Ducha Świętego” (S.Th. II-II,q.19,a.9). Zaczęło mi świtać. Tak na zdrowy rozum: o bojaźni Bożej z perspektywy językowej można mówić na trzy sposoby. Można bać się Boga, można mówić o bojaźni, która pochodzi od Boga oraz o baniu się o Boga. Tomasz także pisał o trzech rodzajach bojaźni. Ale rozwiązać tę zagadkę najbardziej pomógł mi kardynał Henry Manning, który w swoim Przewodniku życia w Duchu Świętym rozwinął ten temat, pisząc o czterech rodzajach bojaźni.

Najniższa jest bojaźń światowa, która by odpowiadała bojaźni ludzkiej i przyziemnej wg Akwinaty: egoistyczny lęk przed utratą tego, co posiadam. Kolejną jest bojaźń niewolnicza: strach przed Bogiem, który ma nade mną władzę i może mnie ukarać. Trzecia to bojaźń początkująca, wyrastająca z pragnienia zbawienia, znajdująca się gdzieś na pograniczu egoizmu i miłości. I jest wreszcie bojaźń synowska, dziecięca. Bojaźń właśnie o Boga, lęk przed tym, że stracę Kogoś, kogo kocham. Obawa nieobca tym, którzy kochają – i którzy z drżeniem myślą o utracie ukochanej/go, śmierci, rozstaniu. Nie wynika to z lęku o siebie („co ze mną będzie”), lecz z miłości, która stanowi istotę wszystkiego. Dar bojaźni Bożej jest takim właśnie lękiem: o utratę Boga, który mnie kocha i Którego ja kocham. Bojaźń, z której doskonała Miłość usunęła lęk i która w pewien sposób jest tożsama z Miłością. Taka bojaźń jest zarówno korzeniem, jak i koroną Mądrości; jej początkiem i jej pełnią.

***

Na tym się kończą cztery dary Ducha Świętego wspomniane w księgach mądrościowych. Nadchodzą hymny o Mądrości.