Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi / Oktawa Narodzenia Pańskiego

Mimo zmiany charakteru dnia liturgicznego po reformie liturgii (wprowadzenie uroczystości maryjnej) kolekta jest ta sama w obu Mszałach.

Tekst: „Deus, qui salutis aeternae, beatae Mariae virginitate fecunda, humano generi praemia praestitisti, tribue, quaesumus, ut ipsam pro nobis intercedere sentiamus, per quam meruimus Filium tuum auctorem vitae suscipere. Qui tecum”.

Przekład: „Boże, Ty przez dziewicze macierzyństwo Najświętszej Maryi Panny obdarzyłeś ludzi łaską wiecznego zbawienia, spraw, abyśmy doznawali orędownictwa Tej, przez którą otrzymaliśmy Twojego Syna, Dawcę życia wiecznego. Który z Tobą”.

(mało istotne warianty w stosunku do tłumaczenia z 1968 r.)

Historia modlitwy. Kolekta znajduje się w Sakramentarzach Gregoriańskich (papieskim, ok. 625/638 r. i typu II, ok. 650/683 r.) pod datą 1 stycznia, w Oktawę Narodzenia Pańskiego i tak już pozostanie.

Modlitwa ta najprawdopodobniej powstała dla święta Natale Sanctae Mariae, obchodzonego przynajmniej w niektórych kościołach Rzymu w VI i VII w., jako jedyne wówczas święto maryjne. W ciągu VII stulecia Rzym przyjął ze Wschodu cztery nowe święta maryjne (Oczyszczenie 2 II, Zwiastowanie 25 III, Wniebowzięcie 15 VIII i Narodzenie 8 IX) i wtedy święto z 1 I zeszło w cień, wyparte przez obchód Oktawy Narodzenia Pańskiego.

Historię tego święta opisałem swego czasu w artykule „Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki w liturgii rzymskiej I tysiąclecia”, Salvatoris Mater 2 (2000), s. 124-137. Same sakramentarze nie potwierdzają istnienia tego maryjnego święta, trzeba zresztą pamiętać, że sakramentarze znamy wyłącznie z późniejszych rękopisów, powstałych wtedy, gdy święta już nie było (np. rękopis Gelasianum pochodzi z ok. 750 r., najstarszy zachowany rękopis papieskiego Gregorianum z ok. 811/812 r. a Gregorianum typu II z ok. 843/845 r.), natomiast połączone świadectwa sakramentarzy (rzymskich i galijskich), ewangeliarzy i antyfonarzy dają bardzo mocne podstawy dla przyjęcia, że takie święto faktycznie istniało, pozwalają także zrekonstruować pełny formularz mszalny liturgii kościołów tytularnych, podczas gdy z formularza liturgii papieskiej pozostała tylko nasza dzisiejsza kolekta.