Uroczystość Apostołów Piotra i Pawła

1.    Msza Wigilii

Mszał Pawła VI

Tekst: „Da nobis, quaesumus, Domine Deus noster, beatorum apostolorum Petri et Pauli intercessionibus sublevari, ut, per quos Ecclesiae tuae superni muneris rudimenta donasti, per eos subsidia perpetuae salutis impendas. Per Dominum”.

Oficjalny polski przekład: „Panie, nasz Boże, Ty przez świętych apostołów Piotra i Pawła dałeś swojemu Kościołowi podstawy chrześcijańskiej wiary, za ich wstawiennictwem udziel nam pomocy i doprowadź nas do wiecznego zbawienia. Przez naszego Pana”.

Przekład bardzo swobodny.

Historia modlitwy. Jest to adaptacja starej rzymskiej kolekty ze święta Andrzeja Apostoła, w której po prostu zamiast Andrzeja wstawiono współcześnie Piotra i Pawła. Modlitwa występuje jako kolekta ze św. Andrzeja w Sakramentarzu Leoniańskim (= Sakramentarz z Werony, ok. 560/590 r.). Potem modlitwę przejmują Sakramentarze Gregoriańskie (papieski, ok. 625/638 r.) i typu II (ok. 650/683 r.), ale nie jako kolektę a jako modlitwę nieszpór. Z Gregorianum II przejmują ją, też jako modlitwę nieszporną, Frankońskie Sakramentarze Gelazjańskie (archetyp z Flavigny, ok. 760/770 r.), potem ma ją jeszcze „mieszany” gregoriański Sakramentarz z Fuldy (ok. 975 r.). Modlitwa nie przechodzi do późniejszego Brewiarza Rzymskiego i zanika.

W innych obrządkach. Modlitwa jest wykorzystana w rycie ambrozjańskim. Jako modlitwa nad darami występuje w mediolańskim Sakramentarzu ze św. Symplicjana (ok. 900 r.). Mają ją także Sakramentarz z Bergamo (IX w.) i Sakramentarz z Biasca (X w.), ale z konkordancji wynika raczej, że nie jest to modlitwa nad darami a „oratio super sindonem” (też w czasie ofertorium, ale wcześniej, nie ma odpowiednika w strukturze Mszy rzymskiej).

Mszał Piusa V

Tekst: „Praesta, quaesumus, omnipotens Deus: ut nullis nos permittas perturbationibus concuti; quos in apostolicae confessionis petra solidasti. Per Dominum”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Wszechmogący Boże, który ugruntowałeś naszą wiarę na opoce wiary Apostołów, spraw, prosimy Cię, aby nie zachwiały nami żadne doświadczenia. Przez Pana naszego”.

Historia modlitwy. Historia bardzo prosta. W Sakramentarzach Gregoriańskich jest to kolekta Mszy Wigilii święta Piotra i Pawła i tak pozostanie.

Mszał Pawła VI. Modlitwa występuje jako kolekta Mszy w święto katedry św. Piotra (22 lutego).
 

2.    Msza w dzień

Mszał Pawła VI

Tekst: „Deus, qui huius diei venerandam sanctamque laetitiam in apostolorum Petri et Pauli sollemnitate tribuisti, da Ecclesiae tuae eorum in omnibus sequi praeceptum, per quos religionis sumpsit exordium. Per Dominum”.

Oficjalny polski przekład: „Boże, Ty nam dałeś dzień świętej radości w uroczystość apostołów Piotra i Pawła, spraw, aby Twój Kościół wiernie zachowywał naukę Apostołów, od których otrzymał zaczątek wiary. Przez naszego Pana”.

Historia modlitwy. Jest to zmodyfikowana wersja kolekty z Mszału Piusa V, o której poniżej.

Mszał Piusa V

Tekst: „Deus, qui hodiernam diem Apostolorum tuorum Petri et Pauli martyrio consecrasti, da Ecclesiae tuae, eorum in omnibus sequi praeceptum, per quos religionis sumpsit exordium. Per Dominum”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Boże, Ty uświęciłeś dzisiejszy dzień męczeństwem Apostołów Piotra i Pawła, spraw, aby Twój Kościół, który przez nich otrzymał zaczątek wiary, zachowywał wiernie ich naukę. Przez Pana naszego”.

Historia modlitwy. Jest to stara rzymska kolekta z Piotra i Pawła. Pojawia się już w Sakramentarzu Leoniańskim, aczkolwiek w nieco innej redakcji: „Deus, qui hunc diem beatorum Apostolorum…”, „…da Ecclesiae tuae toto orbe diffusae eorum semper magisterio gubernari, per quos…” („daj Twemu Kościołowi, rozprzestrzenionemu na całym świecie, aby kierował się nauką tych, przez których…”). Kolektę, już w zmienionej wersji, przejmują Sakramentarze Gregoriańskie, Sakramentarz Gelazjański (ok. 628/715 r.), Gelasiana Frankońskie i późniejsza tradycja. Mario Righetti (Storia liturgica, t. II, Mediolan 1969, s. 461) przypuszcza, że kolektę mógł przeredagować św. Grzegorz Wielki (590-604).

W innych obrządkach. Modlitwę przejęły także źródła galijskie, oczywiście w święto Piotra i Pawła. Mają ją Missale Gothicum (Francja pn. lub pn.-wsch., ok. 690/710 r.) i Mszał z Bobbio (Francja pd.-wsch. lub Italia pn., ok. 700/750 r.), w obu jest to „praefatio” na początku liturgii eucharystycznej (nie mylić z prefacją rzymską!).

Ciekawostka. W Mszale z Bobbio tekst mocno skażony: „Deus, qui hunc beatorum tuorum Petri et Pauli martirium consecrasti aeclesiam tuam eorum quaesumus majestatem gubernare per quos sumpsit inicium” („Boże, który uświęciłeś to męczeństwo Twoich błogosławionych Piotra i Pawła, prosimy rządź Twój Kościół majestat tych, przez których przyjął początek”). Tak sformułowany tekst nie ma w ogóle większego sensu, ale Mszał z Bobbio, skompilowany przez działających w Galii mnichów irlandzkich, to w ogóle bardzo osobliwy (choć bardzo cenny!) dokument, w którym trafiają się przeróżne różności. Francuski badacz o. André Wilmart OSB w swoim studium na temat tej księgi, zacytował fragment listu zaprzyjaźnionego angielskiego badacza Edmonda Bishopa, w którym ten podzielił się swoimi opiniami na temat Mszału z Bobbio, nie mogę się powstrzymać od przytoczenia:

„Kiedy trafia nam się irlandzki dokument liturgiczny z VII lub VIII w., możemy być pewni, że stajemy w obliczu dużych problemów. Dom Guéranger często narzekał na swych rodaków wszystkich czasów, że mieli oni jakąś prawdziwą manię przekręcania liturgii. Ale to wszystko nic w porównaniu z Irlandczykami. Z natury eklektyczni w dziedzinie liturgii, nie mieli respektu wobec niczego i wypaczali wszystko, czego tylko dotknęli. Właśnie z tego punktu widzenia doradzałbym bardzo uważne studium Bobiense”.
(A. Wilmart, E.A. Lowe, H.A. Wilson, The Bobbio Missal (ms. Paris. lat. 13246). Notes and Studies, London 1924, s. 57.)