Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Nieco antycypując podaję notatki nt. pochodzenia kolekty święta Narodzenia Maryi, wspólnej dla Mszałów Pawła VI i Piusa V

Tekst: „Famulis tuis, quaesumus, Domine, caelestis gratiae munus impertire, ut, quibus beatae Virginis partus exstitit salutis exordium, Nativitatis eius festivitas pacis tribuat incrementum. Per Dominum”.

Oficjalny polski przekład: „Wszechmogący Boże, macierzyństwo Najświętszej Dziewicy stało się początkiem naszego zbawienia, udziel swoim sługom łaski, aby święto Jej Narodzenia utwierdziło nas w pokoju. Przez naszego Pana”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Panie, narodzenie Chrystusa z Najświętszej Dziewicy stało się początkiem naszego zbawienia, prosimy Cię, udziel nam, swoim sługom, niebieskiej łaski, aby uroczystość Jej Narodzenia utwierdziła nas w pokoju. Przez Pana naszego”.

Historia modlitwy. Kolektę „Famulis tuis” spotykamy po raz pierwszy w papieskim Sakramentarzu Gregoriańskim, skąd przejmie go późniejsza tradycja. Pierwsza redakcja tego sakramentarza przypada na pontyfikat Honoriusza I (625-638 r.). Formularz o Narodzeniu Maryi musi być jednak nieco późniejszy, gdyż święto zostało wprowadzone dopiero w II połowie VII stulecia. W VII w. liturgia rzymska przyjęła cztery wschodnie święta maryjne (2 II, 25 III, 15 VIII i 8 IX), święto Narodzenia było ostatnim z nich. Papież Sergiusz I (687-701), zarządził, aby w te cztery święta przed Mszą odbywała się uroczysta procesja. Trzy rzymskie sakramentarze (Gregoriański papieski, Gregoriański typu II i Gelazjański) mają formularze o Narodzeniu Maryi, przy czym formularze Gregorianum II i Gelasianum częściowo pokrywają się ze sobą, co znaczy, że obydwie księgi niezależnie od siebie korzystały z jakiegoś wspólnego źródła. Z kolei Gregorianum papieski ma formularz całkowicie własny, bez żadnych elementów wspólnych z Gregorianum II i Gelasianum, co oznacza, że formularz nie jest wcześniejszy, niż moment oddzielenia się linii rozwoju obu sakramentarzy Gregoriańskich (między ok. 650 a ok. 683 r.). Antoine Chavasse, który przeprowadził dokładną analizę porównawczą wszystkich formularzy maryjnych w sakramentarzach rzymskich i rzymsko-frankońskich, był zdania, że formularz Gregorianum papieskiego z 8 IX powstał już po decyzji Sergiusza I o wprowadzeniu procesji w cztery święta maryjne, czyli najwcześniej pod sam koniec VII w. (A. Chavasse, Le Sacramentaire Gélasien (Vaticanus Reginensis 316). Sacramentaire présbyteral en usage dans les titres romains au VIIe siècle, Paris 1958, s. 397)