Sakramentarz tyniecki – uzupełnienie

Dziękuję za zwrócenie uwagi, rzeczywiście przeoczyłem modlitwę „Concede quaesumus” po „Deus qui Ecclesiam” (na młodzieńcze roztargnienie u mnie za późno, to pewnie już raczej początki Alzheimera). Myślę, że ten kto zapisał w księdze dwie modlitwy po czwartym czytaniu z Izajasza, zrobił to przez pomyłkę. W tamtej epoce jak najbardziej były jeszcze sakramentarze powielające dokładnie model hadriański z dwiema modlitwami po Psalmie 42 („Concede” i „Omnipotens„), tak znalazłem w Sakramentarzu z Fuldy (ok. 975 r.), to również jest jeden z Sakramentarzy gregoriańskich zgelazjanizowanych. Kopista Sakramentarza tynieckiego mógł omyłkowo przesunąć modlitwę „Concede” wcześniej, albo tak mogło być już w modelu z którego kopiowano.

Z kolei w Wigilii Pięćdziesiątnicy po modlitwie „Concede„, ale jeszcze przed formularzem Mszy Wigilii, jest kilka dodatkowych modlitw, o których już nie wspominałem. To jest dokładne powielenie modelu hadriańskiego, gdzie te dodatkowe modlitwy występują pod zbiorczym tytułem Aliae orationes.

Jeszcze tak ogólnie co do Sakramentarza tynieckiego. Emmanuel Bourque wyróżnił w grupie Sakramentarzy gregoriańskich zgelazjanizowanych trzy typy, biorąc jako kryterium podziału ich relację do późniejszego Missale Romanum. Są to typy: a) bezpośredni; b) nadobfity (ma sporo materiału, który nie wejdzie potem do Missale Romanum); c) ekscentryczny (nagromadzenie najprzeróżniejszego materiału). Do tego ostatniego należy np. Sakramentarz z Fuldy. Sakramentarz tyniecki przejrzałem na razie pobieżnie, na pewno nie należy on do typu ekscentrycznego, ale waham się do którego z dwóch pierwszych go zaliczyć, musiałbym wgryźć się w niego trochę dokładniej, sprawdzając zwłaszcza formularze Mszy wotywnych i za zmarłych.  Cytując znów dewizę Kuklinowskiego, „nie za wiele od razu, z lekka, mamy czas„.

Poza tym Sakramentarz tyniecki jest już świadectwem ewolucji prowadzącej od sakramentarza do mszału. Nie ma w nim już całego szeregu obrzędów pozamszalnych, które były we wcześniejszych sakramentarzach (np. chrzest czy pojednanie pokutników). Jest to jednak ciągle sakramentarz a nie mszał, gdyż nie są jeszcze włączone do niego czytania i antyfony, nie mówiąc o ordinarium missae. Jedynie na początku znajduje się martyrologium, czyli kalendarz liturgiczny, nie sprawdziłem jeszcze czy martyrologium zgadza się z treścią sakramentarza, bo z tym bywało bardzo różnie.