Sakramentarz tyniecki: czytania Wigilii Paschalnej i Pięćdziesiątnicy

Nie został do tej pory wydany, ale od jakiegoś czasu jest w całości udostępniony w Cyfrowej Bibliotece Narodowej „Polona”: http://polona.pl/item/6825768/0/. Postanowiłem sprawdzić starotestamentalne czytania Wigilii Paschalnej i Wigilii Pięćdziesiątnicy w tej księdze. Jest to trochę kontynuacja moich trzech zeszłorocznych wpisów (z 18 i 19 kwietnia oraz z 19 czerwca)

Zgodnie z ówczesną praktyką, w sakramentarzu podawane są tylko incipit czytań. Dokładne sigla biblijne podaję wg późniejszego Missale Romanum. Oprócz czytań podaję także incipit modlitw po poszczególnych czytaniach.

Wigilia Paschalna

1. Rdz 1, 1 – 2, 2 (In principio creavit Deus caelum et terram) – stworzenie świata

Modlitwa: Deus qui mirabiliter creasti

2. Wj 14, 24 – 15, 1 (Factum est in vigilia matutina) – Morze Czerwone

Modlitwa: Deus cuius antiqua miracula

3. Iz 4, 1-6 (Adprehendent septem mulieres) – proroctwo o odrośli Pana i oczyszczeniu Syjonu

Modlitwa: Deus qui nos ad caelebrandum

4. Iz 54 b – 55, 11 (Haec est hereditas servorum Domini) – wezwanie do spragnionych, by przyszli do wody

Modlitwa: Deus qui Ecclesiam tuam

5. Pwt 31, 22-30 (Scripsit Moyses canticum) – testament Mojżesza

Modlitwa: Omnipotens sempiterne Deus, respice propitius

Tu przedstawiam materiał dowodowy:
http://polona.pl/item/6825768/146/ (i dwie następne strony, kliknąć u góry prawą strzałkę)

Sakramentarz tyniecki ma więc 5 czytań Wigilii. Francuski badacz Robert Amiet, który przygotowując książkę o historii Wigilii Paschalnej przeanalizował 343 sakramentarze i mszały, znalazł 7 ksiąg mających taki właśnie zestaw czytań jaki ma nasz sakramentarz (zob. R. Amiet, La veillee pascale dans l’Eglise latine, Cerf, Paris 1999, s. 261). Pierwsze cztery czytania wraz ze swymi modlitwami są identyczne z papieskim Sakramentarzem gregoriańskim z VII w. Czytanie z Powtórzonego Prawa było poświadczone po raz pierwszy w Sakramentarzu gelazjańskim, a do głównego nurtu rytu rzymskiego wprowadził je św. Benedykt z Aniane w swoim Suplemencie do Sakramentarza gregoriańskiego (ok. 810/815). Zastanawia brak jakiejkolwiek wzmianki o Psalmie 42 (41). Zapewne był on wykonywany jako Traktus po ostatnim czytaniu, bo warto zauważyć, że modlitwa Omnipotens sempiterne Deus, respice propitius jest w Sakramentarzu gregoriańskim i w Suplemencie modlitwą po Psalmie 42, nie po czytaniu. Sakramentarz tyniecki nie wspomina też o pieśni Wj 15, 1nn Cantemus Domino, która musiała być po drugim czytaniu.

Wigilia Pięćdziesiątnicy

1. Rdz 22, 1-19 (Temptavit Deus Abraham) – ofiara Abrahama

Modlitwa: Deus qui in Abrahae famuli

2. Pwt 31, 22-30 (Scripsit Moyses canticum) – testament Mojżesza

Modlitwa: Deus qui per prophetarum

3. Iz 4, 1-6 (Adprehendent septem mulieres) – proroctwo o odrośli Pana i oczyszczeniu Syjonu

Modlitwa: Deus qui nos ad caelebrandum

4. Ba 3, 9-38 (Audi Israel mandata vitae) – pocieszenie Izraela w niewoli i wezwanie do nawrócenia

Modlitwa: Deus incommutabilis
Modlitwa: Concede quaesumus omnipotens Deus

Tutaj znów materiał dowodowy:
http://polona.pl/item/6825768/184/ (i znów dwie następne strony)

Zestaw czytań i modlitw identyczny z Sakramentarzem gregoriańskim typu I i II z VII w. Znów nie jest wzmiankowany Psalm 42, ale po modlitwie Deus incommutabilis jest podana modlitwa Concede quaesumus omnipotens Deus, która w Sakramentarzu gregoriańskim jest w formularzu Wigilii Pięćdziesiątnicy modlitwą po Psalmie 42, występującym po czytaniu z Barucha. Należy więc zakładać obecność tego Psalmu mimo braku wzmianki wprost.

W ogóle przejrzawszy trochę Sakramentarz tyniecki zauważam w nim niemało interesujących rzeczy, ale nie wszystko naraz. Jak mówił w swej mądrości pułkownik Andrzej Kuklinowski w „Potopie”: „Nie za wiele od razu, z lekka, mamy czas”.