Sakramentarz tyniecki (5bis): Modlitwa błogosławienia świec

We wpisie sierpniowym napisałem, że modlitwa błogosławienia świec z Sakramentarza tynieckiego jest nieobecna w znanych mi wcześniejszych źródłach. Wspomniałem o Pontyfikale Rzymsko-Germańskim (PRG), który zawiera aż 7 różnych modlitw błogosławienia świec, ale żadna z nich nie jest tą modlitwą „tyniecką”.

Muszę to skorygować. W rzeczywistości modlitwa „tyniecka” odpowiada czwartej modlitwie z PRG (PRG XCIX, 20, w: C.Vogel, R. Elze (ed.), Le Pontifical Romano-Germanique du dixième siècle, t. II, Città del Vaticano 1963, s. 7). Moja pomyłka wzięła się stąd, że wersja „tyniecka” tej modlitwy ma dłuższy początek. Nie wczytawszy się dokładnie, pochopnie uznałem że są to dwie różne modlitwy. Modlitwa z PRG zaczyna się od słów: „Domine sancte Pater, omnipotens aeterne Deus, qui omnia ex nichilo creasti”, które w wersji „tynieckiej” są kilka linii poniżej początku modlitwy. Modlitwa z PRG opuściła początek: „Domine Deus, creator caeli et terrae, rex regum et dominator dominatorum, exaudi nos indignos famulos tuos, clamantes et orantes ad te. Precamur ergo te, Domine sancte Pater, omnipotens aeterne Deus, qui omnia…” itd. Pytanie czy to PRG uciął początek, czy też może raczej modlitwa „tyniecka” go dodała. Odnoszę wrażenie że raczej to drugie, modlitwa w wersji „tynieckiej” zdaje się kumulować na początku trzy różne formuły incipit modlitwy.

Ale Sakramentarz tyniecki nie stworzył dłuższej wersji modlitwy. Znalazłem ją w dwóch południowoangielskich pontyfikałach z przełomu X i XI w., opisanych w: N.K. Rasmussen, M. Haverals, Les pontificaux du haut Moyen Âge. Genèse du livre de l’évêque, Leuven 1998 (zob. szczeg. s. 230 i 284). Są to pontyfikały : z Canterbury (rękopis London, British Library, ms. Addit. 57.337) i z Sherborne (Paris, Bibliothèque Nationale, ms. latin 943).

Na razie wygląda więc na to, że najstarszym źródłem poświadczającym tę modlitwę błogosławienia świec jest moguncki PRG (datowany na ok. 950/962), nieco późniejsze pontyfikały z Canterbury i z Sherborne znają tę modlitwę z bardziej rozbudowanym początkiem. Tradycja modlitwy poszerzonej jest również znana w Kolonii, gdzie ok. 1060/1080 r. zostaje skopiowany nasz Sakramentarz tyniecki.