Sakramentarz tyniecki (3): Spis treści księgi

Od tamtego czasu sukcesywnie studiowałem dostępny na polona.pl skan rękopisu, codziennie po trochu, kierując się dewizą płk. Kuklinowskiego („nie za wiele od razu, z lekka, mamy czas”). Dziś trzeci wpis z tego cyklu, tym razem chcę przedstawić spis treści księgi, czyli jej ogólny plan.

Strony rękopisu zostały ponumerowane cyframi arabskimi, więc prezentując plan księgi odnoszę się do konkretnych numerów stron, ktoś zainteresowany może od razu pójść do fragmentów, które by go interesowały. Początek księgi jest tutaj:

http://polona.pl/item/6825768/0/

Plan Sakramentarza tynieckiego:

str. 2-6: Trzy formularze mszalne: na poświęcenie kościoła, missa communis oraz za króla i za wojsko

str. 7-30: Martyrologium

tr. 33-47: Prefacja, Kanon, Pater noster, Agnus Dei

str. 50-191: Formularze Mszy na okresy roku liturgicznego (Proprium de Tempore) od Wigilii Narodzenia Pańskiego do Oktawy Pięćdziesiątnicy, ale bez niedziel po Narodzeniu Pańskim, po Epifanii i po Oktawie Wielkanocy, ponieważ są one zgrupowane osobno. Proprium de Tempore jest przeplatane Mszami o świętych (Sanctorale) od stycznia do maja.

str. 192-293: Sanctorale po Pięćdziesiątnicy, od czerwca do grudnia

str. 294-302: Msze wspólne o świętych (apostołowie, męczennicy, wyznawcy)

str. 302-320: 11 Mszy wotywnych

str. 320-335: Modlitwy obrzędów pogrzebu (ordo in agenda mortuorum)

str. 336-351: Msze za zmarłych

str. 351-358: Prefacja i Kanon.

str. 359-364: 2 Msze wspólne o świętych (wyznawcy i dziewice) i Msza na poświęcenie kościoła

str. 365-409: Formularze niedziel po Narodzeniu Pańskim, po Epifanii, po Oktawie Wielkanocy, po Pięćdziesiątnicy i niedziel Adwentu

str. 410-430: Modlitwy różne i obrzęd poświęcenia wody

str. 430-468: 29 Mszy wotywnych

str. 469: formuły różne: Agnus Dei, 1 modlitwa z Wielkiego Piątku, 1 modlitwa z Wigilii Paschalnej

Uwaga! Rękopis wg mnie w trzech miejscach ma wyrwane karty:

a. Między str. 140 a 141: na str. 140 u dołu urywa się tekst Exultet a na str. 141 u góry jest już incipit pierwszego czytania Wigilii Paschalnej.

b. Między str. 358 a 359: na str. 358 u dołu urywa się tekst Kanonu (na słowach „non aestimator meriti sed veniae”) a na str. 359 u góry jest kolekta Mszy o wyznawcach, ale bez tytułu formularza. Tytuł musiał być na karcie, która została wyrwana.

c. Między str. 468 a 469: na str. 468 u dołu jest sam tytuł formularza „Alia missa” (Inna msza) a na str. 469 u góry nagle pojawia się końcówka gregoriańskiego ordinarium missae: formuła Et cum spiritu tuo i Agnus Dei.

Sam plan księgi generalnie bazuje na schemacie Sakramentarza gregoriańskiego, ale ma parę ciekawostek. Od strony 294 księdze brakuje logicznego planu. Zarówno Msze wspólne o świętych jak wotywne są rozstrzelone po różnych miejscach. Nie dziwi to że formularze niedziel (s. 365-409) są oddzielone od reszty Proprium de Tempore (Proprium splecione z Sanctorale pochodzi z Sakramentarza gregoriańskiego, blok formularzy niedziel z Suplementu św. Benedykta z Aniane), ale ich usytuowanie w księdze – po Mszach wspólnych, wotywnych i za zmarłych – jest dość dziwne i przypadkowe. Prefacja i Kanon są zdublowane (s. 33nn i 351nn), również formuła Et cum spiritu tuo wraz z Agnus Dei (s. 469) jest dubletem wobec materiału ze str. 47.
Poprzestaję na skonstatowaniu tych osobliwości, nie próbując ich interpretować. Warto by porównać tę księgę z innymi sakramentarzami pochodzącymi z Kolonii z tego okresu (Sakramentarz tyniecki skopiowano w Kolonii, skąd przywieziono go do Krakowa).

Niech tyle na razie wystarczy. Co jakiś czas będę dodawał nowy wpis nt. Sakramentarza tynieckiego. To jest bardzo ważny polonik liturgiczny. Jako polscy liturgiści powinniśmy się bardziej niż dotąd interesować naszymi zabytkami liturgicznymi. Ta księga powinna zostać wydana, mógłbym w takim projekcie wziąć udział, ale nie dałbym rady przygotować tego sam.