Przemyślenia dogmatyczne o Komunii pod obiema postaciami…

Jakiś czas temu na moim blogu poczyniłem wpis zatytułowany:

O komunii świętej pod dwiema postaciami słów kilka.

Ponieważ ostatnio mam trochę mniej czasu, nie śledziłem dyskusji, jaka tam się toczy. A trzeba by o jednej sprawie parę słów więcej powiedzieć.

Mówiłem tam m. in. o potrzebie obecności określonej liczby szafarzy, do udzielania Komunii pod obiema postaciami.

 

SZafarz jednak szafarzowi nierówny - kto w liturgicznym i prawnym sensie jest szafarzem (CZYLI JEST UPRAWIONY DO ROZDAWANIA KOMUNII ŚWIĘTEJ) - nie musi nim być ZAWSZE w sensie teologiczno-dogmatycznym (w danym przypadku).

Spróbuję to wykazać poniżej:

Otóż załóżmy takie oto trzy przypadki:

A. W trakcie mszy prezbiter rozdaje Komunię pod postacią chleba. Jest jedynym udzielającym Komunii.

B. W trakcie mszy diakon rozdaje Komunię pod postacią chleba. Jest jedynym udzielającym Komunii.

C. W trakcie mszy udzielana jest Komunia pod dwiema postaciami. Prezbiter podaje wiernym Ciało Pańskie, diakon zaś podaje Kielich z Krwią. Są jedynymi udzielającymi Komunii Świętej.

Zadajmy teraz prowokacyjne pytanie - kto z nich, w każdym przypadku jest szafarzem sakramentu w sensie teologicznym - dogmatycznym?

Odpowiadamy najpierw na dwa proste przypadki:

A. Sam prezbiter jest szafarzem Komunii Świętej.

B. Sam diakon jest szafarzem Komunii Świętej.

I teraz zaczyna być nieco pod górkę. Czy w przypadku C mamy dwóch szafarzy Najświętszego Sakramentu? Komunii, która jest jedna??

Pojawia się wyrazny problem. Ale tylko pozornie. Odpowiedzieć na niego pozwolą nam same dokumenty - Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego - jeśli je dokładnie, i ze zrozumieniem przeczytać.

I tak, czytamy we OWMR w dziale mówiącym o Mszy z udziałem diakona:

182. Po Komunii kapłana diakon przyjmuje od kapłana Komunię pod obiema postaciami, a następnie pomaga kapłanowi w rozdzielaniu Komunii ludowi. Gdyby Komunii udzielano pod obiema postaciami, diakon usługuje przy kielichu. Po rozdzieleniu Komunii ze czcią spożywa przy ołtarzu resztę Krwi Chrystusa, w razie potrzeby wspomagany przez innych diakonów i prezbiterów.

Zwróćmy uwagę, że gdy diakon samodzielnie udziela Komunii Świętej, mówi się, iż "rodziela Komunię ludowi" - czyli udziela Komunii. Jeśli jednak podaje on kielich z Krwią, to już dokument nazywa go "usługującym przy kielichu". Oznacza to, nie mniej ni więcej, że z teologicznego punktu widzenia, przy udzielaniu Komunii pod dwiema postaciami właściwym szafarzem Komunii Świętej jest ten, kto udziela jej jako pierwszy - podaje pierwszą postać - Ciało Pańskie. Przyjęcie Krwi Pańskiej poza znakiem już tej Komunii, który jest pełny po przyjęciu jednej postaci, w żaden sposób nie dopełnia. Stąd osoba, która podaje kielich jest usługującym.

Jeśli przeanalizować dokument ten dokładnie, to słownictwo użyte w nim jest bardzo konsekwentne:

W części poświęconej funkcjom akolity czytamy:

191. Akolita ustanowiony obrzędem, jako nadzwyczajny szafarz Komunii, w miarę potrzeby może pomagać kapłanowi w jej rozdawaniu ludowi . Jeżeli Komunia jest rozdawana pod obiema postaciami, akolita podaje kielich przyjmującym Komunię, albo trzyma go, jeśli Ko-munia odbywa się przez zanurzenie.

Tutaj nomenklaturowo dużo słabiej to widać, ale układ punktu jest identyczny jak ten o diakonie.

Idzmy dalej, w części mówiącej o Komunii pod obiema postaciami:

284. Kiedy jest udzielana Komunia święta pod obiema postaciami:
a)    przy podawaniu kielicha posługuje z zasady diakon lub, gdy go nie ma, prezbiter; może usługiwać także ustanowiony obrzędem akolita lub inny nadzwyczajny szafarz Komunii świętej, albo też w razie potrzeby wierny upoważniony jednorazowo do tej funkcji;
b)    resztę Krwi Chrystusa, która by pozostała, winien spożyć przy ołtarzu kapłan lub dia-kon albo też ustanowiony akolita, który usługiwał przy kielichu. On też jak zwykle oczyszcza, wyciera i porządkuje naczynia liturgiczne.

Tutaj bardzo mocno podkreślone jest, że przy Komunii pod dwiema postaciami osoba, która podaje kielich usługuje, mało tego - zobaczmy jaka specyficzna jest kolejność osób, które powinny to czynić. O ile przy uczielaniu Komunii oczekujemy, że będzie to czynił kapłan, diakon, a gdy ich brak akolita lub nadzwyczajny safarz Komunii Świętej, to tutaj, pierwszeństwo ma diakon. Dlaczego ? Bo jest sługą - wyścięcony dla posługi, nie dla kapłaństwa. To teologicznie podkreśla jego rolę w tym przypadku. Ponieważ jednak dotykać świętych naczyć ze świętymi postaciami mogą zwyczajnie tylko Ci, którzy mają święcenia, to choc nie są tutaj w tym konkretnym przypadku safarzami Komunii, to oni mają trzymać kielich. I jak brak diakona, prezbiter powinien to czynić. Gdy tych braknie Ci, którzy czynią to nadzwyczajnie.

286. Kiedy Krwi Pańskiej udziela się przez picie z kielicha, przyjmujący Komunię po otrzy-maniu Ciała Chrystusa przechodzi do usługującego przy kielichu i staje przed nim. On mówi: Krew Chrystusa, a przyjmujący Komunię odpowiada: Amen. Usługujący przy kielichu podaje mu kielich, który przyjmujący swoimi rękami zbliża sobie do ust; pije trochę z kielicha oraz oddaje go usługującemu i odchodzi, a usługujący ociera puryfikaterzem brzeg kielicha.

287. Gdy Komunię pod obiema postaciami rozdziela się przez zanurzenie, przyjmujący, trzy-mając pod ustami patenę komunijną, podchodzi do kapłana. Kapłan trzyma naczynie z cząst-kami świętej Hostii, obok niego zaś stoi usługujący, który trzyma kielich. Kapłan bierze Ho-stię, częściowo zanurza ją w kielichu i ukazując ją mówi: Ciało i Krew Chrystusa. Przyjmują-cy odpowiada: Amen, otrzymuje od kapłana Sakrament do ust, po czym podchodzi.

Najjaśniej widać ten charakter posługującego, gdy Komunia odbywa się przez zanurzenie. Druga osoba kielich tylko trzyma.

No i w końcu, zauważmy, zę w Mszale Rzymskim mamy modlitwę błogosławieństwa do jednorazowego udzielania Komunii Świętej (ad casum), dla wiernego świeckiego. Mówimy tu o bardzo wyjątkowym przypadku, jednorazowym, gdy kapłan może upoważnić świeckiego do rozdawania Komunii Świętej. Brak tam modlitwy mówiącej o podawaniu kielicha, a jedynie jest błogosławieństwo do udzielania Komunii pod podstacią chleba. A jednak punkt 284 OWMR wspomina, że jak brak osoby, która mogłaby usługiwać przy kielichu, możne to czynić w  razie potrzeby wierny upoważniony jednorazowo do tej funkcji. Dlaczego nie otrzymuje on błogosławieństwa? Bo w sakramentalnym znaczeniu nie jest szafarzem Komunii Świętej.

Zauważmy też, że np. przy spożywaniu krwi jaka pozstała w kielichu nie można powiedzieć, że diakon, akolita czy kapłan który to czyni ponownie przyjmuje Komunię. Stąd OWMR mówi choćby w przytoczonym punkcie 284b o spożyciu Krwi, jaka pozostała, a nie jej przyjęciu ! Choć to nieco osobny wątek

===================================

Co do dyskusji o tym, że w Biblii nie ma słowa o Komunii pod jedną postacią przytoczę tylko fragment w przekładzie Biblii Tysiąclecia:

1 Kor 11, 26n

Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie. Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich Pański niegodnie, winny będzie Ciała i Krwi Pańskiej

Zauważmy, że jeśli ktoś przyjmuje Komunię pod obiema postaciami, to grzeszy nie przyjmując niegodnie obie, a wystarczy, że jedną lub drugą. To sugeruje, że można było przyjmować postacie 'odłącznie'. Poza tym drugie zdanie (werset 27) pokazuje, że jak ktoś spożywa niegodnie Ciało lub Krew (czyli np. jedną z postaci), winny jest znieważenia całego sakramentu (winny będzie Ciała i Krwi Pańskiej). To też pośrednio wskazuje na pełnię sakramentu w jednej postaci.

Może ktoś by napisał, czy to kwestia polskiego tłumaczenia, czy tak samo jest w oryginale?