Narodzenie św. Jana Chrzciciela

1. Msza Wigilii

Kolekta wspólna dla obu Mszałów

Tekst: „Praesta, quaesumus, omnipotens Deus, ut familia tua per viam salutis incedat, et, beati Ioannis Praecursoris hortamenta sectando, ad eum quem praedixit, secura perveniat, Dominum nostrum Iesum Christum”.

Oficjalny polski przekład: „Wszechmogący Boże, spraw, aby Twoi wierni kroczyli drogą zbawienia i posłuszni napomnieniom świętego Jana Chrzciciela bezpiecznie doszli do zapowiedzianego przezeń naszego Pana Jezusa Chrystusa”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Spraw, prosimy Cię, wszechmogący Boże, aby Twoja rodzina kroczyła drogą zbawienia i wierna napomnieniom świętego Jana Chrzciciela bezpiecznie doszli do zapowiedzianego przezeń Pana naszego Jezusa Chrystusa”.

Historia modlitwy. Modlitwa pojawia się po raz pierwszy w Sakramentarzu Leoniańskim (= Sakramentarz z Werony, ok. 560/590 r.), oczywiście także w Narodzenie św. Jana Chrzciciela, z tym, że w Leonianum modlitwa ta nie jest kolektą a modlitwą nad ludem na koniec Mszy i ma inny początek, nawiązujący do przyjętych darów eucharystycznych: „Magnis mysteriis incitata plebs tua, domine, per viam salutis et pacis incidat…”. Potem modlitwa zostaje przeredagowana i w papieskim Sakramentarzu Gregoriańskim (ok. 625/638 r.) funkcjonuje już jako kolekta Mszy Wigilii. Tak samo ma Gregorianum typu II (ok. 650/683 r.) i tak już pozostanie.

2. Msza w dzień

Mszał Pawła VI

Tekst: „Deus, qui beatum Ioannem Baptistam suscitasti, ut perfectam plebem Christo Domino praepararet, da populis tuis spiritalium gratiam gaudiorum, et omnium fidelium mentes dirige in viam salutis et pacis. Per Dominum”.

Oficjalny polski przekład: „Boże, Ty powołałeś świętego Jana Chrzciciela, aby przygotował Twój lud na przyjście Chrystusa Pana, udziel Twojemu Kościołowi daru radości w Duchu Świętym i skieruj dusze wszystkich wiernych na drogę zbawienia i pokoju. Przez naszego Pana”.

Jest to zmodyfikowana wersja kolekty z Mszału Piusa V, o której poniżej.

Mszał Piusa V

Tekst: „Deus, qui presentem diem honorabilem nobis in beati Ioannis nativitate fecisti, da populis tuis spiritalium gratiam gaudiorum, et omnium fidelium mentes dirige in viam salutis aeterne. Per Dominum”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Boże, który dajesz nam dzień dzisiejszy, abyśmy uczcili narodzenie świętego Jana, ześlij swojemu ludowi łaskę duchowej radości i kieruj umysły wszystkich wiernych na drogę zbawienia wiecznego. Przez naszego Pana”.

Historia modlitwy. Modlitwa ma bardzo długą tradycję. Ma ją Sakramentarz Leoniański, jako kolektę piątego formularza o św. Janie Chrzcicielu (Leonianum nie jest sakramentarzem w sensie ścisłym, ale kolekcją rzymskich formularzy mszalnych, pod datą 24 VI jest tam zebranych pięć formularzy), potem mają ją wszystkie czołowe sakramentarze: oba Gregoriańskie, Sakramentarz Gelazjański (ok. 628/715 r.), Frankońskie Sakramentarze Gelazjańskie (archetyp z Flavigny, ok. 760/770 r.) i w naturalny sposób przejmie ją późniejsza tradycja.

Zastosowanie w innych obrządkach. Modlitwa została zapożyczona w rytach ambrozjańskim i galijskim. Mediolański Sakramentarz ze św. Symplicjana (ok. 900 r.) ma ją jako alternatywną „oratio super populum” (odpowiednik rzymskiej kolekty) Mszy Wigilii, najprawdopodobniej w tej samej funkcji mają ją także Sakramentarz z Bergamo (IX w.) i Sakramentarz z Biasca (X w.).
Z kolei w rycie galijskim wykorzystały ją Missale Gothicum (Francja pn. lub pn.-wsch., ok. 690/710 r.) i Mszał z Bobbio (Francja pd.-wsch. lub Italia pn., ok. 700 r.), oczywiście również w Narodzenie św. Jana. W Gothicum jest ciekawie, gdyż rzymska kolekta jest tu wykorzystana w trzech kolejnych modlitwach tego samego formularza mszalnego: w modlitwie  „post nomina” w czasie ofertorium (tu wykorzystuje się kilka słów z początku modlitwy), potem modlitwa w całości funkcjonuje jako „collectio ad pacem”, czyli modlitwa  przed znakiem pokoju (w rycie galijskim przed Modlitwą eucharystyczną), a zaraz potem w „immolatio missae”, która jest odpowiednikiem rzymskiej prefacji, wykorzystuje się słowa od „da populis tuis” do końca modlitwy.