Mater et Caput omnium Ecclesiarum

Bazylika na Lateranie została wybudowana z rozkazu cesarza Konstatntyna po ogłoszeniu przezeń edyktu (313 r.) pozwalającego na oficjalne wyznawanie chrześcijaństwa. Konstatntyn polecił wzniesienie pięknej i okazałej świątyni pod wezwaniem Chrystusa Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Była pierwszą katedrą Rzymu, a pałac obok niej – pierwszą siedzibą papieży. W ciągu dziesięciu wieków z Lateranu przewodziło kościołowi stu sześćdziesięciu jeden papieży, odbyło się tam sześć soborów powszechnych. I chociaż w 1377 roku papież Grzegorz IX ostatecznie przeniósł swą siedzibę do Watykanu, na zawsze pozostała miejscem szczególnym dla Kościoła katolickiego.

Świątynia Laterańska była zresztą nie tylko pierwszą katedrą rzymską, była w ogóle pierwszą chrześcijańską świątynią, wybudowaną jedynie ku chwale Boga. Wcześniej chrześcijanie przekształcali dla potrzeb kultu świątynie pogańskie lub budynki niesakralne.

9 listopada obchodzone jest święto poświęcenia Bazyliki św. Jana na Lateranie, jest to jednocześnie dzień, w którym każda parafia, każda wspólnota wiernych wspomina dzień poświęcenia swojej świątyni. Liturgia tego dnia zwraca szczególną uwagę na kościoł jako wybrane przez Boga miejsca spotkania z człowiekiem, jego uświęcania się. Teksty mszy mówią o świątyni, w której odbywa się liturgia, np. w Modlitwie nad darami słyszymy: Wszechmogący Boże, wspominając dzień, w którym napełniłeś ten dom swoją świętą obecnością, prosimy Cię, abyś nas samych uczynił darem miłym Tobie.