Kult tajemnicy Eucharystycznej poza Mszą Świętą – czyli wystawienie – ale jak?

Dzięki Bogu w Polsce adoracja Najświętszego Sakramentu wciąż jest jedną z bardziej popularnych form pobożności. Choć nie jest ona liturgią, to jednak jak rzadko która czynność paraliturgiczna, do Liturgii Eucharystycznej prowadzi i tęże przedłuża. Podobnie jak w przypadku sprawowania Mszy Świętej i innych sakramentów, powszechnie nie obywa się bez błędów.

Wystawienie może odbywać się na trzy sposoby:

1. W monstrancji (najuroczystsza forma; wiąże się z dotykaniem Ciała Pańskiego jak również i naczyń z hostiami przez osobę dokonującą wystawienia)

2. W puszce (uroczysta, nie wymaga dotykania przez prowadzącego wystawienie Ciała Pańskiego, wymaga dotykania naczynia)

3. Poprzez otwarcie drzwiczek tabernakulum (forma namniej uroczysta, ale wygodna przez to, że nie wymaga nawet dotykania naczyń liturgicznych przez dokonującegeo wystawienie)

Jak wskazuje Wprowadzenie teologiczne i pastoralne do księgi Komunia Święta i Kult tajemnicy eucharystycznej poza mszą świętą:

61. Przy wystawieniu Najświętszego Sakramentu w monstrancji zapala się cztery albo sześć świec, to jest tyle, ile w czasie Mszy świętej, i używa się kadzidła. Przy wystawieniu w puszce zapala się przynajmniej dwie świece; można użyć kadzidła.

Oznacza to, że aby wystawić Najświętszy Sakrament w sposób uroczystszy w monstrancji, musi* być obecny ministrant z kadzidłem oraz muszą być zapalone 4 lub 6 świec. Jeśli nie ma kadzidła, należy dokonać wystawienia w puszcze, które niestety w Polsce jest praktycznie w ogóle nie praktykowane (podobnie zresztą jak wystawienie przez otwarcie drzwiczek tabernakulum, o którym wspomina ten sam dokument w punkcie 67). Bardzo szkoda, gdyż symbolicznie pokazuje ono bardzo mocno związek z Eucharystią, bowiem wierni adorują Chrystusa w tym samym naczyniu, z którego go w czasie Eucharystii przyjmują. Ta forma moim zdaniem jest odpowiedniejsza do dokonywania wystawienia przez Nadzwyczajnych Szafarzy Komunii Świętej, gdyż oni a natura rei wystawienia dokonują w mniej uroczysty sposób niż diakon czy kapłan, gdyż na zakończenie nie udzielają błogosławieństwa. W sposób techniczny również wystawienie poprzez otwarcie drzwiczek czy w puszcze jest również łatwiejsze do przeprowadzenia (co wskazałem w nawiasach, wymieniając poszczególne formy).

Kolejną sprawą jest to, że w diakoni i kapłani zazwyczaj używają kapy podczas nabożeństwa, podczas gdy wystarczy ją ubierać tylko na sam moment błogosławieństwa, przez resztę czasu można być w sutannie, albie lub komży i stule: 68. Celebrans, jeśli jest kapłanem lub diakonem, ubiera się w sutannę, albę lub komżę i białą stułę. Inni posługujący wkładają strój liturgiczny używany tradycyjnie w danym kraju albo szatę odpowiednią do tej posługi i zatwierdzoną przez ordynariusza. Do udzielenia błogosławieństwa na końcu adoracji, gdy wystawienie jest w monstrancji, kapłan lub diakon wkłada także kapę i welon białego koloru; jeżeli wystawienie jest w puszce, wkłada welon..

Nadmiar jednak tak wielkim jak niedomiar wykroczeniem nie jest...

 

Inne zasady, jakie należy uwzględniać przy wystawieniu:

1. Nie wolno celebrować Mszy w tej samej nawie Kościoła lub kaplicy podczas wystawienia Eucharystii

2. Wystawienie może trwać tak długo, jak długo wierni adorują Sanctissimum. To znaczy, że nie wolno tolerować wystawień, podczas których nikogo w kaplicy/nawie nie ma. Jeśli są okresy w ciągu dnia, gdy adorujących brak, wystawienie należy przerwać, nie częsciej jednak niż dwa razy dziennie (wliczając w to noc, gdy wystawienie trwa kilka dni): 64. Tam, gdzie ze względu na brak odpowiedniej liczby adorujących wystawienie nie może odbywać się bez przerwy, wolno Najświętszy Sakrament schować do tabernakulum w godzinach przedtem ustalonych i ogłoszonych, nie częściej jednak niż dwa razy na dzień, np. około południa i w porze nocnej. Instrukcja Redemptionis Sacramentum dorzuca tu parę swoich groszy: 138. Nigdy jednak wystawionego Najświętszego Sakramentu nie powinno się, nawet na krótko, pozostawiać bez wystarczającego nadzoru. Stąd należy postępować tak, aby w ustalonych porach niektórzy wierni, nawet na zmianę, zawsze byli obecni.

3. Nie wolno robić wystawienia tylko po to, aby po Mszy udzielić Sanstissium błogosławieństwa. (patrz tamże p. 65). Często praktykowane krótkie - 5-10 minutowe wystawienia zaważywszy na opisany w dokumentach przebieg adoracji (65. Porządek wystawienia Najświętszego Sakramentu, które trwa krótko, należy ułożyć tak, by przed błogosławieństwem Najświętszym Sakramentem poświęcić pewien czas na czytanie słowa Bożego, śpiew, modlitwy i krótką modlitwę w ciszy.) wydają się jedynie niechlujną próbą obejścia przepisu i nie powinny być tolerowane (wystawienie to wystawienie - a nie "przewietrzenie" Najświętszego Sakramentu)

4. W przypadku wystawienia w monstrancji wskazane jest robienie go zaraz po Mszy, w trakcie ktorej konsekruje się hostię do tego wystawienia. Bardzo ważne jest również to, by wystawienie odbywało się na tym samym ołtarzu (na tej samej mensie), na którym sprawuje się Eucharystię - przez co celebracja będzie wskazywała na swoj związek ze Mszą Świętą. Jest to szczególnie ważne w przypadku krótkich celebracji.

5. Należy ponad wszystko dbać o wykluczenie niebezpieczeństwa profanacji.

6. Monstrancję lub puszkę, gdziekolwiek nie byłaby stawiana, zawsze umieszcza się na korporale, również, gdy korzysta się z tronu.

7. W jednym Kościele lub kaplicy należy unikać w ciągu jednego dnia wielokrotnego wystawiania Eucharystii. Zasadniczo powinno to być jedno - ale dłuższe wystawienie.

8. Podczas wystawienia należy dbać o równowagę - czytanie Słowa Bożego (Bóg mówi do człowieka); modlitwy/aklamacje wspólne (człowiek odpowiada Bogu. Należy bardzo dbać o zapewnienie miejsca na indywidualną modlitwę w ciszy. Ona jest tym, co bardzo rozwija duchowość. Tymczasem adoracje często są "zagadane, przeklepane" - brak jest ciszy. Wiernych należy uczyć, że modlitwa nie polega tylko na odmawianiu głośnym modlitw.

-----------------

*Nierzadko jest tak, że wystawienie odbywa się w monstrancji, przy zapalonych dwóch świecach. Bez kadzidła. Ministrantów nie ma. Za to jest 3 księży. Z czego dwóch do obrzędu kompletnie niepotrzebnych (wystawienia się nie koncelebruje). Dlaczego nie mogą przynieśc kadzidła będąc ubranymi w sutannę i komżę jedynie? Tego nie wie nikt. W Rzymie papieżowi do Mszy służą nawet biskupi (całe lata abp. Dziwisz choćby). Tymczasem u nas jest nie do pomyślenia, aby jakiś ksiądz wypełnił jakąkolowiek funkcję ministranta. Choćby była potrzeba. Czemu tak jest? Tego nie wie nikt...