Jarosław: Seminaria i dyskusje o liturgii podczas Festiwalu

We wtorek 24 sierpnia zapraszamy serdecznie do wzięcia udziału w seminarium zatytułowanym „Ukorzenić nowy ryt?”, w którym ważną rolę odegra znak zapytania.

Wydane przed trzema laty przez Ojca Świętego Benedykta XVI motu proprio Summorum Pontificum spowodowało renesans dawnej formy rytu rzymskiego, wyjście z pewnego podziemia środowisk do niego przywiązanych, a także powstanie nowych. Jednocześnie z nową mocą uwidoczniły się napięcia pomiędzy przed- i posoborową teorią i praktyką liturgiczną. Implikują one konieczność zadania pytania o relację zwyczajnej formy rytu rzymskiego do szeroko pojętej tradycji liturgicznej Kościoła.

Czy forma ta pozostaje w łączności z tradycją, czy też jest efektem radykalnego zerwania? Jakie są kryteria i wyznaczniki owej przynależności do tradycji? Czy należy ich szukać w obrębie samych form, w historycznej ciągłości, czy w przestrzeni duchowej (np. skuteczności sakramentów)? Czy powrót do zapomnianych praktyk nie jest archeologią? Czy nie przeczy organicznemu wzrostowi form? Czy zakładając, że dostrzegamy wartość tradycyjnych form i rozwiązań liturgicznych, zarówno w obrębie samego rytuału, jak i muzyki, uzasadnione i potrzebne jest stosowanie ich wewnątrz zwyczajnej formy rytu? A jeśli tak, to jakie warunki muszą zostać spełnione, aby stało się możliwe udane ich zastosowanie? Czy przekonanie, że w liturgii należy wzorować się na tradycji jest uzuasadnione? Czy nie podważają go trwałe współczesne formy liturgiczne, które dla uczestników są tak samo owocne jak tradycyjne formy pobożności? Czy współistniejące formy rytu rzymskiego mogę realnie na siebie nawzajem wpływać, z siebie nawzajem czerpać? Nad tymi zagadnieniami będziemy chcieli się zastanowić w czasie seminarium, zatytułowanego „Ukorzenić nowy ryt?”, (współ)organizowanego przez Dominikański Ośrodek Liturgiczny. Udział w nim wezmą: o. Bernard Sawicki OSB, Marcin Bornus-Szczyciński, Piotr Kaznowski, o. Tomasz Grabowski OP. 

Środa 25 sierpnia upłynie pod znakiem przygotowań do gregoriańskiej wigilii uroczystości Matki Boskiej Częstochowskiej. Podczas seminarium postawimy pytanie o sens trwania na modlitwie  wyrażonego poprzez formę całonocnych czuwań. Czy taka forma świętowania odeszła bezpowrotnie? Czy postreligijna Europa Zachodnia zechce podglądnąć wschodnią liturgię, wciąż pielęgnująca tę formę? 

Od pierwszych wieków w tradycji chrześcijańskiej obchody świąt Pańskich rozpoczynano wigilią, czyli całonocnym czuwaniem, trwającym od wieczora dnia poprzedzającego dane święto. Korzenie takiego sposobu świętowania znajdujemy w żydowskim rozumieniu czasu, w którym zmierzch jest początkiem doby. Dla pierwszych chrześcijan (którzy powołali do życia wiele niepraktykowanych już dziś form wigilii) nocna modlitwa była naśladowaniem Chrystusa i słów Pisma: „Wstaję o północy, aby Cię wielbić za słuszne Twoje wyroki” (Ps 119, 62). W tradycję Kościoła Zachodniego najmocniej wrosło pierwotne znaczenie Wigilii Paschalnej jako nieustannego oczekiwania na Chrystusa Zmartwychwstałego. Wiele innych sposobów trwania na modlitwie odeszło w zapomnienie.

Seminarium, zatytułowane „Wigilia jako forma świętowania”, odbędzie się na kilka godzin przed gregoriańską wigilią uroczystości MB Częstochowskiej. Mamy nadzieję, że postawione na nim pytania: o początki i sens czuwania, o stopniowy zanik wigilii na Zachodzie i o istotne znaczenie, jakie wciąż odgrywa we wschodniej liturgii, przyczynią się do jej stopniowego odrodzenia. W spotkaniu współorganizowanym przez Dominikański Ośrodek Liturgiczny udział wezmą: Robert Pożarski, Marcin Bornus-Szczyciński i Marcin Abijski (śpiewak, muzykolog bizantyjski).