IV Niedziela per annum / IV Niedziela po Epifanii

Mszał Pawła VI, IV niedziela per annum

Tekst: „Concede nobis, Domine Deus noster, ut te tota mente veneremur, et omnes homines rationabili diligamus affectu. Per Dominum”.

Oficjalny polski przekład: „Panie, nasz Boże, spraw, abyśmy chwalili Ciebie z całej duszy i szczerze miłowali wszystkich ludzi. Przez naszego Pana”.

Historia modlitwy. Modlitwa została zaczerpnięta z Sakramentarza Leoniańskiego (ok. 560/570 r.), w którym jest ona drugą oracją (zapewne alternatywną kolektą?) jednego z formularzy lipcowych. Jednak o tej modlitwie można powiedzieć coś jeszcze więcej. Gilbert Pomares zaliczył formularz, do którego przynależy ta modlitwa, do grupy tekstów skomponowanych przez papieża św. Gelazego I (492-496) w ramach jego walki z odradzającym się pogańskim świętem Luperkaliów. Wg rekonstrukcji Pomaresa, formularz ten był zastosowany przez Gelazego w niedzielę 29 stycznia 495 r., po wydaniu zakazu uczestnictwa chrześcijan w Luperkaliach, gdy papież z jednej strony bronił się przed atakiem swoich oponentów, z drugiej twardo stał przy wydanym zakazie i potępiał odradzające się pogaństwo. W późniejszych źródłach nie ma tej modlitwy, została ona przywrócona dopiero wraz z Mszałem Pawła VI.

Mszał Piusa V, IV niedziela po Epifanii

Tekst: „Deus, qui nos in tantis periculis constitutos, pro humana scis fragilitate non posse subsistere: da nobis salutem mentis et corporis; ut ea, quae pro peccatis nostris patimur, te adiuvante vincamus. Per Dominum”.

Przekład z łac.-pol. Mszału z 1968 r.: „Boże, Ty wiesz, że z powodu ludzkiej ułomności nie możemy się ostać wśród tak wielkich niebezpieczeństw, daj nam moc duszy i ciała, abyśmy dzięki Twojej łasce wyszli zwycięsko z doświadczeń, których doznajemy za nasze grzechy. Przez Pana naszego”.

Historia modlitwy. Modlitwa pojawia się po raz pierwszy w papieskim Sakramentarzu Gregoriańskim (ok. 625/638 r.) jako jedna z modlitw wiosennych dni kwartalnych, w sobotę I tygodnia Wielkiego Postu, co wydaje się dość naturalnym jej usytuowaniem. Natomiast Sakramentarz Gregoriański typu II (ok. 650/683 r.) stosuje ją jako kolektę IV niedzieli po Epifanii i tak będzie w dalszej tradycji, poprzez Frankońskie Sakramentarze Gelazjańskie (archetyp z Flavigny, ok. 760/770 r.), Suplement św. Benedykta z Aniane do papieskiego Gregorianum (ok. 810/815 r.) i źródła późniejsze.

Mszał Pawła VI. W pierwszych dwóch edycjach Mszału (1970, 1975) modlitwy nie ma, dlatego też nie ma jej także w obecnym Mszale polskim. Natomiast w edycji trzeciej (2002 r.) została przywrócona w grupie formularzy w różnych potrzebach, jako kolekta trzeciego formularza „W jakiejkolwiek potrzebie”. Czyli – modlitwa przywrócona, ale na mało eksponowanym miejscu (por. mój wpis z 8 października 2011 r. nt. kolekty XVII niedzieli po Pięćdziesiątnicy).