„Gloria laus” (nagranie)

Starsze oblicze Niedzieli Palmowej

„(…) W wiekach wcześniejszych chrześcijanie świętowali tajemnicę władztwa Chrystusa nad światem w inny dzień, mianowicie w Niedzielę Palmową. Jak to możliwe? Obrzęd mszy większego ołtarza niedzieli rozpoczynającej Wielki Tydzień zaczynał się procesją. W jej trakcie pośród śpiewów kolejnych antyfon, czterokrotnie zatrzymywano się na kolejnych „stacjach”. Ostatni postój miał miejsce przed drzwiami kościoła. Dwóch kantorów stawało na czele procesji, naprzeciw zamkniętych drzwi (tak było w rycie dominikańskim) lub za zamkniętymi drzwiami (ryt rzymski). Chór, czyli uczestnicy procesji stali na zewnątrz. Przez zamknięte drzwi śpiewano pieśń „Gloria laus” – w dialogu pomiędzy dwojgiem kantorów a chórem. Na koniec dialogu, ministrant niosący krzyż lub kapłan, który krzyż na tę chwilę przejmował od ministranta, uderzeniem podstawy krzyża, otwierał drzwi kościoła i prowadził chór do środka świątyni. (…)“ (fragment pochodzi z wpisu blogowego o. Tomasza Grabowskiego OP, Uroczystość Chrystusa Króla).

„W tę niedzielę przede Mszą poświęcają się gałązki palmowe i oliwne a w niedostatku tych wierzbowe lub innych drzew […] Po poświęceniu palm, odbywa się processya, która wyobraża tryumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy […] W czasie tej processyi Kapłani i lud wierny niosą w ręku poświęcone palmy […] Gdy processya zewnątrz kościoła się odbywa i do niego nazad powraca, drzwi kościelne zamknięte znajduje. Wtedy kantorowie wewnątrz kościoła śpiewają hymn zawierający tkliwe uczucia ku Jezusowi Chrystusowi, stosowne do Jego tryumfalnego wjazdu; na co Kler i lud zewnątrz stojący odpowiada. Po skończonym śpiewie, Subdyakon lub sam Kapłan, jeżeli nie ma assystencyi uderza trzykrotnie krzyżem we drzwi kościelne, dając przez to znak do ich otwarcia. Potem processya do wielkiego ołtarza postępuje. (mój skrót tutaj: zamkniete drzwi – zamknięte Niebo dopóki Jezus bram Nieba nie otworzył; Kapłan celebrujący – wyobraża samego Chrystusa; lud – ludzie, dla których Niebo było zamknięte; kantorowie – Aniołowie w Niebie; otwarcie drzwi – otworzenie Nieba) Gdy Kapłan przestąpi próg kościelny, kantorowie wewnątrz się znajdujący po obu stronach stojąc, poświęcone palmy przed nim schylają, na znak hołdu, który się należy Zbawicielowi“ (Wykład obrzędów i religijnych zwyczajów Rzymsko-Katolickiego Kościoła ks. Jana Ludwika Łunkiewicza, 1880).

Teodulf z Orleanu (+821)

Na procesję w Niedzielę Palmową*

Chwała Ci, Królu Chryste, nasz Odkupicielu!
Tobie zbożne hosanna śpiewa chór chłopięcy.
Tyś jest Król Izraela, Tyś Syn Dawidowy!
Ty przychodzisz od Pana, o Błogosławiony!
Zastępy Cię anielskie sławią na niebiosach,
Na ziemi sławią ludzie i wszelkie stworzenie.
Hebrajczycy z palmami witali Cię w rękach,
My także Cię witamy hymnem i modlitwą.
Oni Ciebie przed męką Twoją wychwalali,
My zaś Zwycięzcy pieśni tryumfu śpiewamy.
Dla nich byłeś łaskawy, bądź i dla nas, Królu,
Który łaskawie patrzysz na wszystko, co dobre!
Ich narodem wybranym ongiś dar krwi uczynił,
A nas nim czyni dzisiaj święty cud przemiany.
Zwyciężywszy zło ziemskie w niebo wstępujemy,
Z występków obrzydliwych cnota nas wyrywa.
Żyjemy więc zła nie znając, w cnocie doświadczeni
I kroczymy wiernie drogą, którą szli ojcowie,
Nie zdradzając nic z tego, co nam przekazali.
Niech nas łaska Twoja ich śladem prowadzi!
Dozwól nam stać się Twoim wierzchowcem – osiołkiem
I tak wraz z Tobą w bramy wejść miasta Bożego.

Przełożyła Anna Świderkówna

* Wedle legendy hymn ten ułożył Teodulf w więzieniu; gdy cesarz Ludwik usłyszał ten śpiew i dowiedział się, że autorem jego jest Teodulf, kazał go natychmiast zwolnić.

Za: Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, opr. ks. M. Starowieyski, Wrocław-Kraków 2007, BN II/255.