Co ksiądz mówi po cichu (5)

Modlitwa eucharystyczna obecnie w całości odmawiana jest głośno, choć w historii nie zawsze tak było. Dopiero przed komunią kapłan pochyla się przed ołtarzem i wypowiada szeptem jedną z dwu formuł, które należą do rodzaju apologii.

Panie Jezu Chryste, Synu Boga Żywego, Ty z woli Ojca, za współdziałaniem Ducha Świętego, przez swoją śmierć dałeś życie światu, wybaw mnie przez najświętsze Ciało i Krew Twoją od wszystkich nieprawości moich i od wszelkiego zła; spraw także, abym zawsze zachowywał Twoje przykazania i nie dozwól mi nigdy odłączyć się od Ciebie.

Modlitwa ta zaczyna się wyznaniem, kim jest Ten, którego przyjmuję w Komunii. Chrystusem, czyli Mesjaszem, namaszczonym posłańcem Boga, a także Jego prawdziwym Synem. Przywołuje również tradycję modlitwy Jezusowej, drogiej chrześcijańskiemu Wschodowi, gdzie podstawową formułą modlitewną, nieustannie powtarzaną jest: Panie Jezu Chryste, Synu Boga Żywego, zmiłuj się nade mną grzesznikiem. Dalej wspomina zbawienie, które jest dziełem i współdziałaniem całej Trójcy: z woli Boga, za współdziałaniem Ducha, przez śmierć Jednorodzonego. Na końcu pojawia się prośba: wybaw mnie. Sam się nie wydobędę. Ty mnie wybaw. Niech ta komunia będzie moim uwolnieniem.

Druga, krótsza formuła, bardziej akcentuje inne treści. Panie Jezu Chryste, niech przyjęcie Ciała i Krwi Twojej nie ściągnie na mnie wyroku potępienia, lecz dzięki Twemu miłosierdziu niech mnie chroni oraz skutecznie leczy moją duszę i ciało. Jeśli niegodnie będę przyjmował, dar stanie się moim przekleństwem. Bo tak jest, że to samo działa różnie w zależności od dyspozycji, w jakiej znajduje się przyjmujący. Dalej, wyznaję prawdę o tym, że Eucharystia jest lekarstwem. Bynajmniej nie jest nagrodą za dobre sprawowanie. Nie można sobie na nią zasłużyć. Jest lekarstwem nie tylko dla duszy. Także moje ciało może i ma doznać uleczenia.

Nie wiem czy Norwid znał tę formułę modlitewną (była ona odmawiana przez kapłana także w jego czasach), ale doskonale ujął jej treść i znaczenie w jednym ze swych listów: Sakrament jest lekarstwem nie tylko dla duszy, ale i dla ciała – dla duszy samej wystarczyłoby słowo – ale dlatego właśnie w Sakramencie jest nie tylko słowo, ale i chleb, ażeby aż do najniższej potrzeby człowieka, to jest aż do jedzenia, wszystko było poddanym prawdzie Bożej. Tak na przykład przyjaciel światowy może nam być miły tylko w pięknych jakich potrzebach, a zwłaszcza gdzie miłym i łatwym słowem służyć nam można – ale przyjaciel prawdziwy z radością zniża się aż do najprostszych i prawie najgrubszych potrzeb naszych. Dlatego to w sakramencie nie tylko jest słowo, ale i chleb, to jest materia, to jest ciało – albowiem inaczej nie byłby to prawdziwy przyjaciel, i nie byłby to najwyższy, żeby nie mógł się takim najniższym stać (Do Konstancji Górskiej, 27 czerwca 1858).

Tomasz Kwiecień OP

Artykuł ukazał się wcześniej w całości w Przewodniku Katolickim.