Solum Deum prae oculis habentes

Prawo głosu mają Ci, którzy w chwili śmierci Papieża nie ukończyli 80 lat, ich liczba nie może przekroczyć 120. Konstytucja podkreśla, że przesłanką tej decyzji jest "chęć nieobarczania tak czcigodnego wieku dodatkowym ciężarem, jakim jest odpowiedzialność za wybór tego, który będzie musiał kierować owczarnią Chrystusa w sposób odpowiadający wyzwaniom czasu". Kardynałowie, którzy ukończyli osiemdziesiąty rok życia, powinni w owym czasie stać się przewodnikami dla wiernych i modlili się wraz z nimi o światło Ducha św. dla elektorów, aby mogli dokonać wyboru mając przed oczami tylko Boga i "zbawienie dusz, które zawsze winno być w Kościele najwyższym prawem".

W czasie Sede vacante będą miały miejsce dwojakiego rodzaju Kongregacje Kardynałów: ogólne, to znaczy całego Kolegium aż do rozpoczęcia wyboru oraz partykularne. Mają one za zadanie przygotować kardynałów do obrad. W skład Kongregacji partykularnej wchodzą: Kardynał Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego i trzech Kardynałów, po jednym z każdego stopnia, wylosowanych spośród Kardynałów elektorów przybyłych już do Rzymu. Urząd tych trzech Kardynałów, nazywanych Asystentami, ustaje po trzech dniach, a ich miejsce zajmują, wybierani zawsze przez losowanie, inni Kardynałowie na ten sam okres, także po rozpoczęciu wyboru. Kongregacje partykularne zajmują się sprawami mniejszej wagi, które w razie potrzeby mogą byc przedstawiane Kongregacji ogólnej. Głos w Kongregacjach Kardynałów, jeśli chodzi o sprawy o większym znaczeniu, nie powinien być dany ustnie, ale przekazany w formie tajnej.

Kazardynał składa perzysięgę: My, Kardynałowie Świętego Kościoła Rzymskiego, stopnia biskupiego, prezbiterskiego i diakońskiego, przyrzekamy, zobowiązujemy się i przysięgamy, wszyscy i każdy z osobna, ściśle i wiernie zachować wszystkie normy, Zawarte w Konstytucji apostolskiej «Universi Dominici gregis« Papieża Jana Pawła II, i skrupulatnie dochować tajemnicy o tym wszystkim, co w jakikolwiek sposób miałoby związek z wyborem Biskupa Rzymskiego lub co ze swej natury, w czasie wakatu Stolicy Apostolskiej, wymagałoby takiej tajemnicy.

Potem każdy Kardynał powie: I ja, N. Kardynał N., przyrzekam, zobowiązuję się i przysięgam. A kładąc rękę na Ewangelii doda: Tak mi dopomóż, Panie Boże i te Święte Ewangelie, których ręką moją dotykam.

W momecie śmierci Papieża Kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego (obecnie jest nim hiszpański kardynał Eduardo Martinez Somalo) i Penitencjarz Większy (kard. James Francis Stafford), nie przestają pełnić swych funkcji i nadal załatwiają sprawy zwyczajne, przedkładając Kolegium Kardynałów to, co powinno być przedłożone Papieżowi.

W ten sam sposób, zgodnie z Konstytucją apostolską Vicariae potestatis (n. 2, § 1)14, Kardynał Wikariusz Generalny dla Diecezji Rzymskiej (kardynał Camillo Ruini) nie przestaje wykonywać swego urzędu w czasie wakatu Stolicy Apostolskiej oraz nie przestaje sprawować swej jurysdykcji Kardynał Archidiakon Bazyliki Watykańskiej i Wikariusz Generalny Państwa Watykańskiego.

Konklawe wybierające Biskupa Rzymskiego odbędzie się w granicach terytorium Państwa Watykańskiego w określonych sektorach i budynkach zamkniętych dla osób postronnych i w takich warunkach, aby zagwarantować odpowiednie mieszkanie i pobyt dla Kardynałów elektorów oraz dla tych, którzy z uprawnionego tytułu są powołani do współpracy w prawidłowym przebiegu samego wyboru. W chwili ustalonej na rozpoczęcie czynności wyboru Papieża wszyscy Kardynałowie elektorzy zajmą odpowiednie mieszkanie w tak zwanym Domus Sanctae Marthae zbudowanym w Watykanie w czasach pontyfikatu Jana Pawła II. Od chwili ustalenia początku czynności wyborczych aż do publicznego ogłoszenia dokonanego wyboru Papieża lub do chwili, o której zdecyduje nowy Papież, pomieszczenia Domus Sanctae Marthae, jak również – i to w sposób szczególny – Kaplica Sykstyńska oraz miejsca przeznaczone na celebracje liturgiczne są zamknięte dla osób nieupoważnionych i pozostają pod władzą Kardynała Kamerling przy zewnętrznej współpracy Substytuta Sekretariatu Stanu.

W dniu ropoczęcia konklawe, w godzinach porannych kardynałowie będą uczestniczyć w Mszy św. wotywnej Pro eligendo Papa. Kaplicy Paulińskiej Pałacu Apostolskiego, gdzie zbiorą się po południu o odpowiedniej godzinie, Kardynałowie elektorzy w stroju chórowym przejdą w uroczystej procesji, wzywając śpiewem Veni Creator pomocy Ducha Świętego, do Kaplicy Sykstyńskiej Pałacu Apostolskiego, miejsca i siedziby wyboru. Kardynałowie elektorzy po przybyciu do Kaplicy Sykstyńskiej, jeszcze w obecności tych, którzy uczestniczyli w uroczystym orszaku, złożą przysięgę. Następnie Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych (arcybiskup Piero Marini) wyda polecenie extra omnes i wszyscy nie biorący udziału w Konklawe opuszczą Kaplicę Sykstyńską. W Kaplicy pozostanie tylko Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych i wcześniej wybrany duchowny, by przeprowadzić drugie rozważanie dla Kardynałów elektorów na temat spoczywającego na nich bardzo poważnego zadania, czyli o konieczności działania w prawej intencji dla dobra Kościoła powszechnego, solum Deum prae oculis habentes. Po rozważaniu, duchowny, który je przeprowadził, opuszcza Kaplicę Sykstyńską razem z Mistrzem Papieskich Ceremonii Liturgicznych, natomiast Kardynałowie elektorzy, po odmówieniu modlitw według odpowiedniego Ordo, wysłuchają słów Kardynała Dziekana (kard. Josepha Ratzingera), który zapyta przede wszystkim Kardynałów, czy można już przystąpić do rozpoczęcia czynności związanych z wyborem lub czy należy jeszcze wyjaśnić wątpliwości odnośnie do norm i sposobów ustalonych w Konstytucji.

Kardynałów obowiązuje całkowity zakaz kontakowania się w jakikolwiek sposób ze światem zewnętrznym. W piątek, a więc na trzy dni przed rozpoczęciem obrad kardynałów, przysięgę zachowania tajemnic konklawe złożą także kierowcy mikrobusów, którzy będą przewozić purpuratów z Domu św. Marty na dziedziniec św. Damazego Pałacu Apostolskiego oraz osoby obsługujące windy.

Dla ważnego wyboru Biskupa Rzymskiego wymaga się dwóch trzecich głosów, obliczanych w stosunku do ogólnej liczby obecnych elektorów. Są to głosy tajne, oddawane pisemnie.

Jeśli wybór nastąpiłoby pierwszego dnia, wówczas odbędzie się tylko jedno głosowanie, jeśli jednka nie, w następnych dniach należy przeprowadzić dwa głosowania rano i wieczorem. Głosowanie odbywa się w trzech fazach. Najpierw Ceremoniarze rozdają po dwie lub trzy karty do głosowania. Następnie losuje się trzech skrutatorów, trzech Infirmarii, którzy zbierają głosy od chorych, znajdujących się w Domus Sanctae Marthae (gdyby zaszła taka potrzeba) i trzech rewizorów.

Druga faza, nazywana prawdziwym i właściwym scrutinium, obejmuje: złożenie kart do głosowania do przygotowanej w tym celu urny; pomieszanie i liczenie kart; obliczenie głosów.

Gdy wszyscy Kardynałowie elektorzy złożą swoje karty do urny, pierwszy Skrutator potrząsa nią kilka razy, by wymieszać karty i zaraz po tym ostatni ze Skrutatorów przystępuje do ich liczenia, wyjmując w sposób widoczny każdą z osobna z urny i kładąc ją do innego pustego naczynia, przygotowanego wcześniej w tym celu. Skrutatorzy siadają za stołem ustawionym przed ołtarzem; pierwszy z nich bierze kartę, otwiera ją, spogląda na wypisane imię elekta i przekazuje drugiemu liczącemu; ten, sprawdziwszy ponownie imię elekta, przekazuje kartę trzeciemu, który czyta je głośno i zrozumiale, w ten sposób, aby wszyscy obecni elektorzy mogli zaznaczyć głos na specjalnie przygotowanym arkuszu papieru. On sam odnotowuje imię odczytane z karty. Ostatni ze Skrutatorów, w miarę jak odczytuje kolejne karty, przebija je igłą i nawleka na nitkę, by mogły być w pewniejszy sposób zachowane. Po odczytaniu wszystkich imion końce nitki zawiązuje się na węzeł i w ten sposób karty zostają złożone w naczyniu lub na skraju stołu.

Skrutatorzy sumują wszystkie głosy złożone na poszczególne osoby i jeśli nikt nie osiągnął dwóch trzecich głosów w tym głosowaniu, to Papież nie został wybrany; jeśli natomiast okaże się, że ktoś otrzymał dwie trzecie, dokonano kanonicznie ważnego wyboru Biskupa Rzymskiego.

W obydwu przypadkach, to znaczy czy wybór miał miejsce, czy nie, Rewizorzy muszą przystąpić do kontroli zarówno kart do głosowania, jak i obliczeń dokonanych przez Skrutatorów, by upewnić się, że wypełnili oni poprawnie i wiernie swoje zadanie.

Natychmiast po kontroli, zanim Kardynałowie elektorzy opuszczą Kaplicę Sykstyńską, wszystkie karty muszą być spalone przez Skrutatorów z pomocą Sekretarza Kolegium i Ceremoniarzy, przywołanych uprzednio przez ostatniego Kardynała Diakona. Gdyby jednak musiano przystąpić bezpośrednio do drugiego głosowania, karty z pierwszego głosowania będą spalone dopiero na końcu, razem z kartami z drugiego głosowania.

Po dokonanym kanonicznie wyborze ostatni z Kardynałów Diakonów przywołuje do auli wyborczej Sekretarza Kolegium Kardynałów i Mistrza Papieskich Ceremonii Liturgicznych; następnie Kardynał Dziekan lub pierwszy z Kardynałów w porządku starszeństwa w imieniu całego Kolegium wyborców prosi elekta o wyrażenie zgody następującymi słowami: Czy przyjmujesz twój kanoniczny wybór na Biskupa Rzymskiego? Po otrzymaniu zgody pyta go: Jakie imię przyjmujesz? Wtedy Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych, pełniąc funkcję notariusza i mając za świadków dwóch Ceremoniarzy, którzy zostaną w tej chwili przywołani, redaguje dokument dotyczący przyjęcia wyboru przez nowego Papieża i obranego przez niego imienia.

Po przyjęciu wyboru elekt, który otrzymał już święcenia biskupie (nieposiadający sakry biskupiej musi od razu otrzymać święcenia), staje się natychmiast Biskupem Kościoła Rzymskiego, prawdziwym Papieżem i Głową Kolegium Biskupiego; nabywa tym samym rzeczywiście pełną i najwyższą władzę w Kościele powszechnym i może ją wykonywać.