Pogrzeb Ojca Świętego Jana Pawła II

Celebracja zebrała na placu św. Piotra i oraz prowadzącej do niego via della Conciliazione ćwierć miliona ludzi. Uroczystej Mszy świętej, sprawowanej przy ołtarzu polowym ustawionym u stóp bazyliki św. Piotra przez 164 kardynałów i patriarchów Kościołów unickich przewodniczył Joseph kard. Ratzinger, dziekan Kolegium Kardynalskiego.

Ceremoniał dotyczący pogrzebu papieża został opisany w liczącym 437 stron dokumencie Ordo Exsequiarium Romani Pontificis. Dokument, z poprawkami Jana Pawła II, został opublikowany w ubiegłym tygodniu.

Przed rozpoczęciem Eucharystii Mistrz Papieskich Ceremonii Liturgicznych, abp Piero Marini i sekretarz Jana Pawła II, abp Stanisław Dziwisz, okryli twarz zmarłego białą, jedwabną chustą, odczytywaną jako symbol światła, prowadzącego do wieczności. Kardynał Kamerling pokropił ciało Papieża wodą święconą. Następnie mistrz ceremonii położył obok ciała sakwę z medalami, wytłoczonymi w czasie pontyfikatu. Do trumny włożono także Rogito – krótki tekst – podsumowanie jego życia. Jan Paweł II zostawił nam wszystkim cudowne świadectwo pobożności, świętego życia i powszechnego ojcostwa – napisano w łacińskim tekście. Następnie trumna została zamknięta. Towarzyszyła temu modlitwa do Pana życia i śmierci: Wierzymy, że życie Jana Pawła II jest obecne w Tobie. Jego twarz, nieoświetlona już światłem tego świata niech będzie na zawsze oświetlona Twoim, wiecznym i niewyczerpanym Światłem. Jego Twarz, która badała Twoje szlaki, żeby wskazać je Kościołowi, niech cieszy się Twoją łaską. Jego twarz, której my już nie będziemy oglądać, niech cieszy się Twoją obecnością. Zgodnie z życzeniem Ojca Świętego, umieszczono ją przed ołtarzem nie na katafalku, ale jedynie na dywanie. Ksiądz Konrad Krajwski, ceremoniarz papieski, umieścił na niej oprawiony w czerwoną skórę, otwarty ewangeliarz. W wietrze, który przewracał kartki, a w czasie proklamacji perykopy z Ewangelii zamknął księgę, obserwatorzy doszukiwali się znaku obecności Ducha Świętego, o której przed laty mówił Jan Paweł II. Nieopodal trumny ustawiono paschał – świecę, symbolizującą przejście ze śmierci do życia.

Po rozpoczęciu Najświętszej Ofiary, w pierwszym czytaniu z Dziejów Apostolskich (10, 34-43), odczytanym przez młodą Hiszpankę w jej ojczystym języku, uczestnicy liturgii słowa usłyszeli świadectwo św. Piotra (On nam rozkazał ogłosić ludowi i dać świadectwo, że Bóg ustanowił Go sędzią żywych i umarłych). Następnie został odśpiewany po łacinie psalm 23. z responsorium Pan jest pasterzem moim, nie brak mi niczego. Drugie czytanie, w języku angielskim, to fragment Listu świętego Pawła Apostoła do Filipian (3, 20 – 4,1), kończący się słowami Przeto, bracia umiłowani, za którymi tęsknię – radości i chwało moja! – tak stójcie mocno w Panu (…).

Fragment Ewangelii wg św. Jana (21, 15-19), który uroczyście odśpiewał diakon Paul Moss, mówił o Chrystusie, przekazującym świętemu Piotrowi władzę pasterską. W wygłoszonej po Ewangelii homilii, kard. Ratzinger przypomniał, jak wiele razy w swoim życiu Jan Paweł II odpowiedział na skierowane ku niemu słowa Chrystusa Pójdź za mną – gdy był robotnikiem krakowskiego Solvayu; kiedy jako duszpasterz akademicki przyjmował tytuł biskupi; i wtedy, gdy w 1978 r. przyjął werdykt konklawe.

Modlitwa powszechna została odmówiona w sześciu językach: francuskim, swahili, tagalskim, polskim, niemieckim i portugalskim. Czwarte wezwanie, odczytane przez Magdalenę Wolińską-Riedi – Polkę, żonę szwajcarskiego gwardzisty, brzmiało: „za dusze zmarłych papieży i wszystkich, którzy w Kościele głosili ewangelię i wypełniali kapłańską posługę: aby zostali dopuszczeni do udziału w liturgii niebieskiej, módlmy się”. Dary ofiarne złożyli przedstawiciele wszystkich kontynentów, m.in. górale z polskich Tatr.

Msza święta została odprawiona po łacinie, według pierwszej modlitwy eucharystycznej – Kanonu Rzymskiego, w którym wspomina się wielu świętych papieży z wcześniejszych wieków. Używany czerwony kolor szat to jeden ze zwyczajów, który przeszedł z liturgii Kościoła Wschodniego do liturgii papieskiej. Kościół prawosławny stosuje w liturgii za zmarłych kolor czerwony. Jedynie niektóre wspólnoty zaczęły używać koloru czarnego, zresztą pod wpływem zwyczajów rzymskich. Kolor ten ma przypominać szatę, w którą Chrystus był ubrany w czasie swej męki. Ma ona przypominać godność królewską Chrystusa, a także zmarłego Papieża oraz wyrażać prawdę, że człowiek w swojej śmierci jednoczy się ze śmiercią Chrystusa.

Komunię świętą, którą rozdawało wiernym 350 szafarzy, jako pierwszy przyjął z rąk kard. Ratzingera brat Roger Schutz, założyciel cenionej przez Papieża ekumenicznej wspólnoty z Taizé. Wierni otrzymywali Komunię do ust lub na wyciągnięte ręce.

Po poscommunio nadszedł czas na przejście kardynała-dziekana pod wystawioną przed ołtarzem papieską trumnę. Po modlitwie celebransa odśpiewano po łacinie Litanię do Wszystkich Świętych, w której wezwanie módl/módlcie się za nami zostało zastąpione przez słowa módl/módlcie się za niego (ora/orate pro eo). Uwzględionych zostało także wiele świętych, kanonizowanych przez Jana Pawła II, m.in. ojciec Pio czy Maksymilian Maria Kolbe. Ostatnie wezwanie Litanii skierowano do św. Faustyny Kowalskiej, którą w 2000. roku kanonizował Jan Paweł II.

– Boże, który dajesz sprawiedliwą zapłatę robotnikom Twojej winnicy, przyjmij Twojego sługę Jana Pawła II, by w wieczności cieszył się tajemnicą pokoju i miłości, której sam był wiernym szafarzem (…) wobec Twojej rodziny – modlił się kard. Kamilo Ruini, wikariusz diecezji rzymskiej – której Jan Paweł II był biskupem – w imieniu diecezjan.

Następnie została przewidziana modlitwa hierarchów katolickich Kościołów Wschodnich, zaczerpnięta z nabożeństwa za zmarłych w liturgii bizantyńskiej. Odśpiewano hymn na Święto Zmartwychwstania, a potem Panichidę – modlitwę żałobną. Doksa Patri, kai Chio kai Hagio Pneumati – brzmiała przejmująco grecka doksologia. Trumnę Ojca Świętego okadził najstarszy z patriarchów, Stephanos II Ghattas z Katolickiego Kościoła Koptyjskiego.

– Kyrie eleison. Do Ciebie wołamy, wysłuchaj nas, zmiłuj się nad nami Daj odpoczynek duszy Twego sługi w miejscu światła i radości, na zielonych pastwiskach orzeźwienia, gdzie nie ma już cierpień, bólu i łez. Wybacz wszelkie winy przez niego popełnione słowem, uczynkiem i myślą, Ty, który jesteś Bogiem dobrym i przyjacielem ludzi, albowiem nie ma człowieka który by nie zgrzeszył – intonował słowa pięknychg jeden z duchownych. – Tylko Ty Jesteś Zmartwychwstaniem i Życiem Twego sługi, który zasnął – śpiewali w bogato zdobionych, wschodnich strojach hierarchowie.

Przy śpiewie scholi główny celebrans, kard. Ratzinger, pokropił wodą święconą trumnę z ciałem Ojca Świętego i okadził ją.

Po modlitwie rozpoczęła się procesja z trumną papieża do bazyliki św. Piotra, a następnie do grobu. Towarzyszyło jej bicie dzwonów oraz łaciński śpiew hymnu Magnificat – „Wielbi dusza moja Pana”. Trumnę, tak jak przed rozpoczęciem liturgii, prowadził abp Piero Martini, niosąc księgę Ewangelii.

Tuż przed bramą, niosący ją świeccy mężczyźni zatrzymali się i odwrócili, po raz ostatni ukazując zebranym na Placu św. Piotra i całemu światu śledzącemu transmisję za pośrednictwem telewizji, trumnę Ojca Świętego. Dalsza część ceremonii nie była już transmitowana za pomocą kamer. W procesji szli kardynałowie: Kamerling Eduardo Martinez Somalo, prefekci kongregacji, Archiprezbiter Bazyliki Watykańskiej kardynał Francesco Marchisano, były sekretarz stanu kardynał Angelo Sodano, wikariusz Rzymu kardynał Camillo Ruini, Substytut Sekretariatu Stanu abp Leonardo Sandri, Prefekt Domu Papieskiego abp James Michael Harvey, Wicekamerling abp Paolo Sardi oraz arcybiskup Stanisław Dziwisz i prałat Mieczysław Mokrzycki.

We wnętrzu Bazyliki św. Piotra, kardynał kamerling Eduardo Martinez Somalo przy śpiewie trzech Psalmów (114. – Gdy Izrael wychodził z Egiptu; 118. – Dziękujcie Panu, bo jest dobry i po raz kolejny Psalm 42.) przewodniczył przeniesieniu ciała zmarłego papieża do Grot Watykańskich przez Bramę św. Marty. Ostatnia część całej ceremonii – złożenie trumny do grobu przebiegała według następującego protokołu: przewodniczący obrzędom kardynał odmówił na przemian z diakonem modlitwy, do których włączali się wierni, odmawiając po łacinie Ojcze nasz.

Trumna z drewna cyprysowego zostaje przybrana czerwonymi wstęgami z pieczęciami Kamery Apostolskiej, Prefektury Domu Papieskiego, Urzędu Obrzędów Liturgicznych Papieża i Kapituły Watykańskiej. Umieszcza się ją następnie w trumnie drewnianej ocynkowanej, która natychmiast została szczelnie zamknięta i również na niej umieszczono pieczęcie wspomnianych urzędów watykańskich. Na wieku ustawiony zostanie krzyż i herb zmarłego papieża. Gdy całość była składana do ziemii, zgodnie z wolą Papieża, zawartą w testamencie, wszyscy uczestnicy ceremonii śpiewali hymn Salve regina. Grobowiec, w którym do czasu beatyfikacji spoczywało ciało Jana XXII, został przykryty prostą marmurową płytą z wyrytym na niej imieniem Jana Pawła II, jego datą urodzenia i śmierci. Na zakończenie notariusz Kapituły Bazyliki watykańskiej sporządził świadectwo prawdziwości pochówku i odczytał je zebranym.

na podst. KAI i inf. wł.

mw