Sobór. Interpretacje

To było głównym tematem międzynarodowego spotkania, rozwiniętym podczas sześciu kolejnych debat, rozpoczętych 1 marca na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim i zakończonych 17 maja.

Sobór Watykański II – porównanie historyków i teologów (wnioski międzynarodowego kongresu zorganizowanego przez Papieski Uniwersytet Laterański)

Na ostatnim, podsumowującym spotkaniu włoscy i francuscy historycy i teolodzy dyskutowali na temat Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et Spes”. W broszurze wydanej z okazji debaty napisano: „50 lat po rozpoczęciu prac kwestia soborowej hermeneutyki wzbudza także dzisiaj głęboką dyskusję w środowisku historycznym i teologicznym. Podczas gdy niektórzy upatrują w tym wydarzeniu powiewu nowości i nowego podejścia do przeszłości, inni próbują raczej wpisać nauczanie Soboru w ciągłość historii Kościoła".

Aby wyjaśnić terminy, wystepujące w tej debacie, Papieski Komitet Nauk Historycznych we współpracy z Centrum Studiów i Poszukiwań nad Soborem Watykańskim II Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego oraz z Instytutem Francuskim Centre Saint–Louis zorganizowali cykl spotkań w celu ponownej lektury wielkich tekstów Soboru, połączonej z wyjaśnieniem ich przez historyka i teologa, z których jeden jest wykładowcą uniwersytetu francuskiego, a drugi – włoskiego (Papieskiego).

Próbując sporządzić bilans spotkań, ZENIT przeprowadził wywiad z profesorem Philippem Chenaux, dyrektorem Centrum Poszukiwań nad Soborem Watykańskim II Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego.

(H. Sergio Mora)

Zenit: Jak narodził sie pomysł zorganizowania międzynarodowego kongresu, poświęconego Soborowi Watykańskiemu II?

Prof. Chenaux: Magisterium Kościoła zaprasza nas do ponownej lektury dokumentów soborowych, zachęcał też do tego kardynał Joseph Ratzinger w latach ’80. Ponadto, okazją do dyskusji jest również 50. rocznica otwarcia Soboru. Często teolodzy i historycy odmiennie oceniają dokumenty soborowe, dlatego postanowiliśmy porównać ich oceny.

Skąd biorą się tak różne wizje?

Prof. Chenaux: Dla historyków Sobór Watykański II stanowi pęknięcie (załamanie), z kolei według teologów pozostaje on w ciągłości z Tradycją. Nie wszyscy teolodzy przyjmują ten sam punkt widzenia, ale większość z nich, zgodnie z nauczaniem Magisterium, próbuje włączyć to nauczanie w długą tradycję Kościoła. Chcieliśmy przekonać się, jaki będzie efekt dialogu historyka i teologa, Włocha i Francuza, na temat najważniejszych dokumentów Soboru Watykańskiego II.

Jakie dokumenty zostały wybrane do analizy?

Prof. Chenaux: Konstytucja o liturgii świętej „Sacrosanctum Concilium”, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen Gentium”, dekret o ekumenizmie „Unitatis Redintegratio”; konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum”, deklaracja o wolności religijnej „Dignitatis Humanae” i konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”. Mogliśmy wybrać wiele innych, jak na przykład deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich „Nostra Aetate”. Nic straconego, jesteśmy u początków cyklu konferencji.

Dlaczego historycy skłaniają się ku zerwaniu, podczas gdy teolodzy opowiadają się za ciągłością?

Prof. Chenaux: Historycy są raczej skłonni zauważać elementy załamania, zerwania i braku ciągłości. Utrzymują, nie bez racji, że to, co w latach ’50 postrzegane było jako negatywne, uznano później za pozytywne. Wielu teologów, na których spoglądano podejrzliwie, stało sie później wielkimi teologami Soboru. Z kolei teolodzy mają tendencję do widzenia rzeczy w sposób bardziej idealistyczny. Na przyklad w kwestii wolności religijnej teolodzy mieli bardziej restrykcyjną wizję, odnoszącą się tylko do religii katolickiej, w rzeczywistości nie zawsze tak było. Widać różnice między ideą i faktami.

Różne punkty widzenia łączące się także z różną wrażliwością?

Prof. Chenaux: Po pierwszej sesji jeden z wielkich teologów Soboru stworzył ważny tekst, w którym mówi o dwóch tendencjach i kierunkach ścierających się wewnątrz zgromadzenia soborowego. Jedno skrzydło – bardziej konserwatywne – chciało potwierdzić doktrynę katolicką, bardzo zależną od Magisterium i od teologii dwóch ubiegłych stuleci. Druga tendencja – bardziej otwarta – chciała w pewien sposób otworzyć Kościół na język bardziej otwarty, lepiej dostosowany do naszych czasów. Obecnie istnieje tendencja, na szczęście mniejszościowa, która odrzuca Sobór; większa część historyków i teologów akceptuje go jako wielkie wydarzenie, które pozostaje busolą – jak mówił Jan Paweł II – XXI wieku.

A „Gaudium et Spes”?

Prof. Chenaux: Powiedziałbym, że to jeden z dokumentów, który pozwala lepiej dostrzec różnice we wrażliwości wewnątrz frakcji większościowej podczas Soboru.

Czy mogłoby się tak zdarzyć, że nie byłoby Soboru Watykańskiego II?

Prof. Chenaux: To dobre pytanie, które wielu zadawało sobie po rewolucji ’68 roku, dającej początek kryzysowi w Kościele. I nie brakuje osób, które utrzymują, że była to wina Soboru. Inni mówią, bardziej słusznie, że sprawy być może potoczyłyby się jeszcze gorzej, bo już wcześniej widoczne były elementy kryzysu. Może to dlatego Jan XXIII otrzymał Boże natchnienie, jak mówił, żeby zwołać Sobór.

Kiedy będą dostepne teksty dyskusji z kongresu?

Prof. Chenaux: Mamy nadzieję, że u początków jesieni tego roku. Być może przed jedenastym października, rocznicą rozpoczęcia Soboru.

Aby zapoznać się z programem oraz z prelegentami międzynarodowego kongresu, odwiedź link:

http://www.pul.it/wp–content/uploads/2011/09/Convegno–Concilio–PUL.pdf

Za ZENIT.org, tłum. Małgorzata Leśna