20. rocznica pewnego watykańskiego dokumentu

Chodzi o dokument wydany 26 października 2001 roku pt. Wytyczne dotyczące dopuszczania do Eucharystii między Kościołem chaldejskim a Asyryjskim Kościołem Wschodu (Orientamenti per l’ammisione all’Eucaristia fra la Chiesa caldea e la Chiesa assira dell’Oriente). Dokument został podpisany przez przełożonych trzech dykasterii watykańskich: przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan (kard. Walter Kasper), prefekta Kongregacji Kościołów Wschodnich (kard. Ignacy Moussa I Daoud) i prefekta Kongregacji Nauki Wiary (kard. Joseph Ratzinger). Był to dokument o charakterze duszpasterskim i ekumenicznym, regulujący sprawę wzajemnego dopuszczenia do Eucharystii wiernych z dwóch Kościołów należących do tej samej starożytnej tradycji wschodnio-syryjskiej. Asyryjski Kościół Wschodu jest jednym z prawosławnych Kościołów przedchalcedońskich, Kościół chaldejski od 1522 roku jest Kościołem unickim. Sprawa wzajemnego dopuszczenia do Eucharystii jest bardzo pilna duszpastersko (dziś jeszcze bardziej niż przed dwudziestu laty), gdyż wierni z obu Kościołów z konieczności żyją w diasporze (Skandynawia, Europa Zachodnia, Ameryka, Australia) i nierzadko nie mają możliwości uczestniczenia w liturgii własnego Kościoła, mogą natomiast uczestniczyć w liturgii Kościoła siostrzanego. Rzecz w tym, że Asyryjski Kościół Wschodu stosuje pierwotną wersję starożytnej anafory eucharystycznej Addaja i Mariego, czyli bez słów ustanowienia Eucharystii. Z tego to powodu sprawa musiała być starannie rozpatrzona przez kilka dykasterii watykańskich, w tym Kongregację Nauki Wiary. Wytyczne zawierają wprawdzie prośbę do kapłanów Asyryjskiego Kościoła Wschodu, aby w razie obecności wiernych chaldejskich włączali do anafory słowa ustanowienia – możliwość taką przyjął zresztą już w 1978 roku bagdadzki synod Asyryjskiego Kościoła Wschodu – niemniej jednak wyraźnie uznaje ważność i ortodoksyjność anafory w jej pierwotnej wersji, czyli bez słów ustanowienia. Stąd teologiczna doniosłość tego dokumentu.

Chciałem zrobić obszerniejszy rocznicowy wpis na ten temat, dotykający historii liturgii i historii teologii, ale nie wyszło. Deklaruję natomiast, że wpis taki przygotuję na 21. rocznicę, czyli za rok, oczywiście pod zwykłymi warunkami (Jk 4,15: „Jeśli Pan pozwoli i będziemy żyli”). 21. rocznica wprawdzie nie będzie okrągła, ale też będzie znacząca (trzy razy siedem). Składam tę deklarację, bo pamięć o niej nie pozwoli mi się wywinąć. Jeśli zaś ktoś ma dostęp, to problematykę związaną z tym dokumentem omawia o. Cesare Giraudo SJ w książce Traktat o Eucharystii. Wprowadzenie w misterium, którą na blogu recenzowałem 14 sierpnia 2020.